ScanImage09

w trakcie wykorzystywania paliwa, ale nie są w stanie zdobyć lego paliwa. Aby zdobyć pokarm, organizmy wyższe potrzebują świadomości. Roślina może zdobyć pokarm dla siebie z gleby, z której wyrasta. Zwierzę musi polować, a człowiek musi produkować żywność.

Roślina nie ma wyboru działania, cele, które realizuje, są automatyczne i wrodzone, określone przez naturę. Pokarm, woda, światło słoneczne, to wartości, które wyznaczyła natura, określając tym samym konieczność poszukiwania. Życie rośliny jest wzorem wartości kierującym jej działaniem. Istnieją alternatywy w warunkach, które napotyka w swym środowisku — takie jak upał lub mróz, powódź lub susza; są także pewne działania, które roślina zdolna jest wykonać, aby przezwyciężyć trudne warunki, temu służy np. zdolność niektórych roślin do wzrastania i wypełzania spod skał w poszukiwaniu światła słonecznego. Niezależnie jednak od warunków, nie ma żadnej alternatywy dla funkcji rośliny, działa ona automatycznie, aby spełnić swe życie; nic może też działać na rzecz własnego zniszczenia.

Możliwości postępowania potrzebne do przetrwania organizmów wyższych są szersze: są proporcjonalne do ich świadomości. Niższe z świadomych gatunków posiadają jedynie zdolność czucia wystarczającą, aby mogły kierować swym postępowaniem i zaspokajać swoje potrzeby. Czucie to automatyczna reakcja organów zmysłów na bodziec pochodzący ze świata zewnętrznego, trwa ona jedynie chwilę, tyle, ile trwa sam bodziec, nie dłużej. Czucia są automatyczną reakcją, automatyczną formą wiedzy, której świadomość nie szuka i nie unika. Organizmem posiadającym jedynie zdolność czucia steruje mechanizm „przyje-mność-ból”, który jest wrodzony, tj. sterowany automatyczną wiedzą i automatycznym systemem wartości. Jego życic jest tym wzorem wartości, który kieruje postępowaniem. W ramach działania, do którego jest zdolny, postępuje automatycznie, aby spełnić swe życic i nie może działać na rzecz własnego zniszczenia.

Wyższe organizmy mają znacznie potężniejszą formę świadomości: posiadają zdolność zachowywania doznań, a to oznacza zdolność percepcji. Percepcja to zbiór doznań automatycznie zachowanych i zintegrowanych w mózgu żyjącego organizmu umożliwiających mu uświadomienie nic tylko jednego bodźca, lecz całości rzeczy. Zwierzę kieruje się bezpośrednimi doznaniami, lecz także postrzeganiem. Jego działania nic są jednostkowe, nie są dyskretnymi reakcjami na jednostkowy, osobny bodziec, lecz zintegrowanym, uświadomionym postępowaniem wobec postrzeganej i konfrontującej go rzeczywistości. Zwierzę zdolne jest uchwycić percepcyjnic konkrety bezpośrednio obecne i formować automatycznie skojarzenia percepcyjne, ale nic jest zdolne posunąć się dalej. Potrafi nauczyć się pewnych umiejętności, aby pokonywać specyficzne sytuacje, takie jak np. polowanie czy ukrywanie się, czego rodzice wyższych zwierząt uczą młodzież. Jednakże zwierzę nic ma możliwości dokonania wyboru wiedzy i umiejętności, które pragnęłoby nabyć, może jedynie powtarzać to, co przekazały mu wcześniejsze pokolenia. Zwierzę nie ma także wyboru w zakresie wzoru wartości, który kieruje jego postępowaniem: jego zmysły wyposażają go w automatyczny system wartości, w automatyczną wiedzę o tym, co dla niego jest dobre, a co złe, co korzystne, a co niebezpieczne. Zwierzę nie ma możliwości rozwijania swojej wiedzy, ani leż umniejszania jej. W sytuacjach, w których jego wiedza staje się nieprzydatna, ginie, tak jak np. sparaliżowane zwierzę stojące na drodze pędzącego pociągu. Tak długo, jak długo zwierzę żyje, postępuje /.godnie ze swą wiedzą, w ramach automatycznego bezpieczeństwa i bez możliwości wybierania, nic może zawiesić swej własnej świadomości; nic może wybrać, że nic będzie postrzegało — nic może wyłączyć swej własnej percepcji — nie może ignorować własnego dobra, decydować o wyborze zła i działać na rzecz własnego zniszczenia.

Człowiek nic posiada automatycznego systemu przetrwania. Nie ma automatycznie wyznaczonego kierunku postępowania ani automatycznego zbioru wartości. Jego zmysły nic podpowiadają mu automatycznie, co jest dla niego dobre, a co złe. co przyniesie korzyść jego życiu, a co mu zagrozi, jakie cele powinien realizować i za pomocą jakich środków, od jakich wartości zależy jego życic i jakiego postępowania one wymagają. Jego

19