ScanImage129

45

Rozdział 5: Karol Irzykowski

¹¹ Ibidem, s. 48-49.

¹² Ibidem, s. 51.

korespondencja między człowiekiem a m a t e r i ą”ⁿ. Materia jest nieruchoma i bezwładna, człowiek wnosi czynnik ruchu, zmian i niepokoju. „Ruch zaś jest granicą, na której materia styka się z człowiekiem. Jest żywym związkiem chwili i miejsca, nieustannym przechodzeniem rzeczywistości widzialnej w niewidzialną”¹².

Irzykowski opisuje na konkretnych przykładach filmowych najrozmaitsze typy kontaktu człowieka z materią: sensacyjne, dramatyczne, komiczne; film czyni je widzialnymi w sobie właściwy, niepowtarzalny sposób. Doniosłość tego zjawiska sprawia, iż na tym obszarze rodzi się definicja kina, dla Irzykowskiego bowiem kino jest widzialnością obcowania człowieka z materią. Obcowanie to jest według Irzykowskiego zmaganiem się z rzeczywistością nie poprzez działania fizyczne, lecz poprzez akty poznawcze, które powodują istotne przemiany w ludzkiej świadomości.

¹³ Ibidem, s. 39.

Obok ruchu szczególnie akcentował Irzykowski wizualność kina. Pisał, że „świat w kinie postawiony jest na swej stronie optycznej, na której nigdy wyłącznie nie stoi”¹³. Kino dąży do uoptycznienia świata, zaspokajając w ten sposób właściwą człowiekowi „mistyczną zaborczość”, która sprawia, że „widzieć” utożsamiamy z „mieć”. Kino nie tylko pokazuje to, co sami możemy zobaczyć w rzeczywistości, lecz i to, czego nie widzimy, gdyż jest nam normalnie niedostępne. Kino powiększa dla nas „optyczną powierzchnię świata”. Jeśli film będzie dążył do znalezienia własnych dróg kontaktu ze światem, to skupi się na „wyławianiu pereł z szarzyzny życia”, gdyż to codzienność jest „kopalnią motywów kinowych”, odsłania tym, którzy umieją patrzeć, swoją „świetność optyczną”.

Kino chwyta rzeczywistość nie uporządkowaną, nie poddaną logicznym wzorom, w które ujmuje ją umysł, lecz jako bezkształtną masę. Tę myśl po lalach rozważą tak zwane realistyczne teorie kina.