Promieniowanie:
r Lewy bark. Ból do lewego barku może promieniować u chorych
z przedziurawionym owrzodzeniem trawiennym, ropniem podprzeponowym, pęknięciem śledziony lub z mononukleozą. r- Klatka piersiowa. Bói do klatki piersiowej może promieniować u chorych z chorobą refluksową żołądka, wrzodem trawiennym lub przepukliną rozworu przełykowego.
Plecy. Promieniowanie bólu do pleców występuje głównie u chorych z zapaleniem trzustki lub tętniakiem aorty brzusznej.
Czas:
Nagły początek dolegliwości bólowych towarzyszy perforacji narządów jamy brzusznej mających światło.
r'
Naprzemiennie narasta jący i malejący ból wskazuje na zamykanie
się światła narządu (np. z powodu niedrożności jelita cienkiego lub zapalenia
pęcherzyka żółciowego).
Czynniki nasilające i łagodzące:
> Ruch. Chorzy z zapaleniem otrzewnej odczuwają każde poruszenie jako czynnik powodujący ból.
r Ułożenie. Chorzy z zapaleniem trzustki często odczuwają ulgę, przyjmując pozycję w zgięciu do przodu.
> Jedzenie może albo zaostrzać ból (w zapaleniu trzustki i zapaleniu pęcherzyka żółciowego), albo go łagodzić (w chorobie wrzodowej).
> Lekarstwa. Środki obniżające kw asote zazwyczaj łagodzą dolegliwości bólowe w chorobie wrzodowej.
Objawy towarzyszące. Kolejność pojawiających się objawów towarzyszących może ułatwić rozpoznanie. Przykładem są chorzy ż zespołem Mallory'ego-Weissa, u których wy mioty krwią zawsze są poprzedzone wymiotami zwy kłymi.
(1) Objawy iołądkowo-jelitowe:
r Wymioty
> Wymioty’ treścią żółciową lub kałową wskazują na niedrożność przewodu pokarmowego.
r „Wymioty fusowate" lub ślady krwi w wymiocinach wskazują na chorobę wrzodową, zespół Maiłory'ego-Weissa, lub krwawiące żylaki przeły ku. r Brak łaknienia i nudności są istotnymi objawami, ponieważ w razie dobrego łaknienia właściwie można' wykluczyć rozpoznanie zapalenia! wyrostka robaczkowego, s- Biegunka
r Krwaw a biegunka wskazuje na schorzenie zapalne jelita, zapalenie uchyłków lub nieżyt żolądkow o-jelitowy.
'r- Smoliste stolce są związane z krwawieniem z górnego odcinka przew odu pokarmowego.
^ Zaparcia i brak wypróżnień wskazują na niedrożność, r- Gorączka, poty i dreszcze towarzyszą schorzeniom infekcyjnym.
'*• Utrata masy ciała jest spostrzegana w chorobie nowotworowej, zapalnym schorzeniu jelita lub zespole niedokrwienia jelita.
Należy odnotować objawy ginekologiczne i urologiczne, gdyż mogą one (a) odwrócić uwagę od schorzeń przewodu pokarmowego.