sca kek3

półkuli, w okolicach związanych z mową. Wskazują one np. na zahamowanie procesu migracji komórek pomiędzy wartstwami kory mózgowej, co jest przejawem zablokowania procesu jej rozbudowy i dojrzewania. Znaczne zmiany dostrzeżono w okolicy zakrętu kątowe-go, który już w 1881 roku J. Dejerine uznawał za „ośrodek czytania" (Critchley 1974). Zmiany te prawdopodobnie są skutkiem oddziaływania nieprawidłowych czynników na dziecko w okresie prenatalnym, pomiędzy 16 i 24 tygodniem ciąży. Tak więc czynność komórek pozostających na niewłaściwych pozycjach w korze mózgowej jest przyczyną dysfunkcji, wyrażających się trudnościami w uczeniu się. Badania A. Galaburdy potwierdzają też istnienie drobnych uszkodzeń w lewej półkuli mózgu z okresu porodu lub pierwszych dwóch lat życia dziecka. Autor ten również wykazał, że u badanych przez niego dyslektyków brak typowej asymetrii półkuli mózgowych w okolicy p/anum temporale, związanej z ośrodkiem czuciowym mowy O. Wer-nickiego (Geschwind 1983, Galaburda 1989). Oznacza to, że posiadamy obecnie pierwsze rzetelne dowody potwierdzające zasadność hipotezy o ograniczonym uwarunkowaniu dysleksji.

3)    Koncepcja hormonalna — sformułowana w 1982 roku przez N. Geschwinda i P. Behana (Galaburda 1990), wyjaśniająca przyczynę dysleksji nadprodukcją w okresie prenatalnym męskiego hormonu — testosteronu. Autorzy tej koncepcji dostrzegli istnienie związku pomiędzy płcią męską, leworęcznością, dysleksją a zaburzeniami funkcjonowania systemu immunologicznego, wyrażającymi się chorobami układu pokarmowego, takimi jak zepół złego wchłaniania, migreny, alergia. Zgodnie z hipotezą autorów nadmiar hormonu zaburza funkcjonowanie systemu immunologicznego, powodując zablokowanie rozwoju lewej półkuli mózgu, a tym samym opóźnienie rozwoju mowy we wczesnym dzieciństwie i dysleksją w wieku szkolnym. Kompensacyjnie

_(S) lepiej rozwijająca się półkula prawa stwarza podstawy dla wykształce-==Q nia się leworęczności. Opisany zepół zaburzeń częściej występuje u (5) chłopców, co potwierdza tę hipotezę (Galaburda 1990).

4)    Koncepcja opóźnionego dojrzewania centralnego układu nerwo-jr*§) wego — przyczynę dysleksji rozwojowej upatruje się w zwolnieniu H) tempa dojrzewania c.u.n. oraz w wynikających stąd zaburzeniach

IĆS) funkcjonalnych — fragmentarycznych dysfunkcjach c.u.n. Czynniki \^l=^ patogenne, które są odpowiedzialne za opóźnienie dojrzewania c.u.n.,

67