Schowek46

mechanizmów, korozję oraz pogorszenie wyglądu zewnętrznego. Zanieczyszczenia różnego pochodzenia często wzajemnie się wiążą, tworząc zwartą i twardą powłokę, mocno przyczepioną do powierzchni.

Zanieczyszczenia spowodowane kurzem i pyłem usuwa się, spłukując je ciepłą lub zimną wodą. Poszczególne elementy można czyścić strumieniem sprężonego powietrza.

Trudno usuwalna jest stara, zniszczona powłoka malarska. Szczególnie niebezpieczne są pęcherze i łuszczące się warstwy tej powłoki, pod którymi gromadzi się woda. co wywołuje korozję elektrochemiczną. Nałożenie powłoki renowacyjnej na zniszczone pokrycie malarskie powoduje powstawanie nowych pęcherzy i odrywanie się od podłoża zarówno starej, jak i nowej powłoki.

Oleje i smary plastyczne niszczą malarskie powłoki ochronne, w wyniku czego następuje bezpośredni kontakt stalowych powierzchni maszyn z wodą i zanieczyszczeniami, przyspieszającymi korozję atmosferyczną. Szczególnie szkodliwe są spolimeryzowane¹ cząsteczki olejów i smarów plastycznych, znajdujące się na wewnętrznych powierzchniach elementów maszynowych. Związki takie osadzają się przeważnie na powierzchniach elementów współpracujących. których temperatura nadmiernie wzrasta na skutek tarcia. Typowym przykładem zanieczyszczonych w ten sposób elementów są łożyska toczne. Jednakże są też podejmowane próby wywoływania polimeryzacji jako czynnika pożądanego, powodującego osadzanie się spolimeryzowanych cząstek na powierzchniach tarcia w celu zmniejszenia współczynnika tarcia.

Kamień kotłowy i nagar należą do najtrudniej usuwalnych zanieczyszczeń. Kamień kotłowy tworzy się na wewnętrznych ściankach chłodnie i w innych układach z przepływającą „twardą” wodą, tj. zawierającą trudno rozpuszczalny węglan wapnia. Nagar to typowe zanieczyszczenie zaworów, gniazd zaworowych oraz głowic silników spalinowych. Tworzy się ze skoksowanych, niecałkowicie spalonych cząstek paliwa i oleju smarnego.

Pozostałości środków myjących też są zanieczyszczeniami. Jeżeli pozostałości kąpieli oczyszczających nie są dostatecznie spłukane, to po odparowaniu wody na powierzchniach elementów powstają białe naloty, zawierające sodę kaustyczną, sodę amoniakalną oraz fosforany. Działają one destrukcyjnie na składniki organiczne powłoki i zmniejszają przyczepność i trwałość powłok malarskich. Pozostałości środków myjących na powierzchniach elementów współpracujących niszczą ich warstwę wierzchnią, co powoduje powstawanie w niej drobnych wżerów i pęknięć. Jeżeli elementy maszynowe pracują w środowisku oleju lub smaru plastycznego, to związki alkaliczne powodują rozkład warstewki smaru plastycznego, przylegającego bezpośrednio do zanieczysz-•^'.■nej powierzchni. Pogarsza to właściwości środków smarnych, zwiększa współczynnik tarcia i powoduje szybsze zużywanie elementów, zwłaszcza precyzyjnych.

Zanieczyszczenia można skutecznie ograniczyć za pomocą środków (preparatów), narzędzi i urządzeń do mycia, a sam proces mycia i oczyszczania podzielić na: mycie zewnętrzne, mycie szczegółowe po demontażu, mycie międzyope-racyjne oraz odtłuszczanie części, a także specjalne zabiegi oczyszczania.

Sposób postępowania podczas usuwania zanieczyszczeń zależy od rodzaju zanieczyszczeń, materiału, z jakiego jest wykonany element, i jego wielkości, dokładności obróbki oraz specjalnych wymagań dotyczących czystości powierzchni. Niekiedy konieczne jest stosowanie kolejno różnych kąpieli (mycia w roztworach alkalicznych, następnie trawienia w kwasach) oraz doczyszczania mechanicznego.

Po myciu szczegółowym, wykonywanym w urządzeniu myjącym przed weryfikacją części, ślady zanieczyszczeń tłuszczowych, rdzy lub sadzy są dopuszczalne pod warunkiem, że przewiduje się jeszcze mycie (doczyszczanie) między operacyjne.

Metody oczyszczania

Oczyszczanie urządzeń złożonych jest zabiegiem niekiedy bardzo pracochłonnym, trudnym, kosztownym i niepozbawionym ubocznych, niepożądanych skutków - jednakże niezbędnym. W zależności od natury zanieczyszczeń, zagrożenia korozyjnego oraz innych okoliczności stosuje się następujące metody oczyszczania:

•    mechaniczne czyszczenie za pomocą różnego rodzaju narzędzi,

•    przedmuchiwanie sprężonym powietrzem lub przegrzaną parą.

•    metody termiczne (wytapianie, wypalanie, wykorzystywanie zjawiska Szoku termicznego w celu wywołania odpryskiwania zanieczyszczeń),

•    mycie ciepłą wodą lub wodą pod wysokim ciśnieniem,

•    mycie wodą z dodatkiem środków powierzchniowo czynnych,

•    mycie wodnymi roztworami alkalicznymi (zawierającymi np. NaOH,

Na₂C0₃),

•    mycie wodnymi roztworami kwasów (ewentualnie z dodatkiem środków zapobiegających kwasowej korozji metali),

•    mycie rozpuszczalnikami organicznymi (w miarę możliwości niepalnymi i mało toksycznymi).

•    mycie rozmaitymi mieszankami, złożonymi z wody lub rozpuszczalników, środków powierzchniowo czynnych i alkaliów,

•    za pomocą ultradźwięków w kąpielach rozpuszczalników (metoda kawita-cyjna),

•    za pomocą past, złożonych z rozpuszczalników, substancji powierzchniowo czynnych, szlifujących oraz wiskozujących (zagęstnikóu ,,

•    mycie specjalnymi środkami (np. redukującymi lub utleniającymi w celu usunięcia zabarwień).

Mycie jest procesem, podczas którego następuje rozpuszczanie zanieczyszczeń oraz ich rozpraszanie i zabezpieczanie przed powtórnym osadzaniem.

91

www.wsip.com.pl

1

Polimeryzacja olejów to przechodzenie cząstek oleju w bardziej ztożone związki chemiczne o złych właściwościach przeciwciemych i antykorozyjnych.