scs23

Ćwiczenie 2

1.    Przeczytać głośno podany niżej tekst scs., zwracając uwagę na wymowę poszczególnych głosek, a następnie przetłumaczyć kolejne zdania na język polski:

(l)OTbUb tGCT'b OyMM l€Ab. (2)CT>IN0HG c^TY. 0\/MGN Ił UH, (3) pABTa NGCGTb BOA^'- (4) M<€NT3l BGp^T^ MAA&. (5) OTMdb rAiNrOAlGrb CblNOBM- (6) M*Wb riOABH TKGTTa II TO (7) CAOyTA AAtGTt Ahpl^ BOt€BOA'k.(8) K^NHIW A£ ^KWTb N& ^GMAH. (9) W AORhK l« flUAim, AOMt.(10) M.YĆKb C&AHTb BYi AOMOt/. (lljbpATpTj AKJBHTY) CGCI [).¥« (12)lOr|HI€ HA^TYi CY) p&AOCT H KK.

2.    Oli jaśni i w i< I śi n Immy rzeczowników I, II, III i IV deklinacji; formy objaśniane pi'i limu n.ilivy li in tkryhować według przyjętych zasad.

Wzór:

nilu. (zdunie ł) N sg. m. (lub: M l.p. r.m.), deki. I, temat -w- (typ twardy); G sg. (lub: I) l.p.) r<i/w

3.    Podać Immy iinldói y< li innych przypadków wybranych rzeczowników, zwrócić uwagę na końcówki podobne (homonimiczne), zob. tabelę końcówek § 9, b i wzory odmian § 34.

4.    Scharakteryzować zasady podziału deklinacji scs. i ps.

5.    Objaśnić formy c/.aHii teraźniejszego występujących w tekście czasowników, określić koniugację i podać formę bezokolicznika.

Wzór:

Ttrsrh, (zdanie 3) — 3. sg. praca, (lub: 3. os. l.p. cz. ter.) koniug. I, temat -e-;

1. sg. (lub: 1. os. l.p.) ?icsy, inf. (lub: bczokol.) nesłi.

(). Odmienić w czasie teraźniejszym po jednym wybranym czasowniku z każdej koniugacji, zob. tabelę końcówek osobowych § 10, c i wzory odmian § 39.

7. Scharakteryzować zasady podziału koniugacji, porównać ze sobą dwa różne podziały, tj. na pięć i na trzy koniugacje.

H Porównać ogólnie podział deklinacji w języku scs. z podziałem w języku pol-• li im i losyjskitn.

'> Poiównać ogólnie podział koniugacji scs. z podziałem koniugacji w języku pub Inni i usyjskim.

Ili W wybranych wyrazach dokonać podziału słowotwórczego i morfemowego.

\V. m\ u<’ilr/h (zdanie 1), podvignet7, (zdanie 6):

ui'i l tri i>, por.    po- -\dvignc-tr>, por. dvignetb\

_ i pień

po- -\--dvig--\--ne--\--ti 1    iii

prefiks rdzeń suf. suf. (końcówka)

II    1

pień fortunni    formant

in' | i | tri- | -h

I Ili

i>1 i u ul • ul miiI (końcówka)

M /umili u 11 ■ni Imdiiwi, pi/ylm/oiiyi li w tekście /.dań pojedynczych;

¹ i i • • i !• • I......i |    • li.....i | . 11 /1 . i u n lub pm li ii i ul | ui /11 / i’ni« | uk i i"'ilen ie

U

(dopełnienie lub ok:>Iicznik). Określić w zdaniach typy orzeczenia słowno-imiennego, tzw. orzecznikowego, (zob: zdanie 1 i 2), i słownego, wyrażonego formą osobową czasownika (zob. z Jania następne).

§ 11. Zmiany

konwersatorium iii

w scs. systemie deklinacji rzeczowników

Stare wzory odmiany ^rzeczowników odziedziczone z języka ps. ulegały z biegiem czasu w języku scs., podobnie jak w pozostałych językach słowiańskich, różnym zmianom i przekształceniom. Zaświadczony w zabytkach materiał ukazuje nam ciekawy proces mieszania się deklinacji, wzajemnych wpływów, zmian analogicznych i funkcjonalnych. Wskażemy tutaj na bardziej charakterystyczne i częstsze zmiany.

a. Wzajemne wpływy w obrębie deklinacji I i II

logii rzeczowniki r.m. I deki. mogły przyjmować.końcówki z II rzeczowniki z II deki. upodobniały się w odmianie do deki. 1.₁ Punktem wyjścia była zgodność N i A sg. w obu typach, por. du%i i syni.

,_Wpływ^r deki. IJ mimo jej nikłej liczebności zaznaczył się dość wydatnie, w deki. I, _x co widoczne jest w następujących formach:

— G sg. -u zamiast -a, ijp. rodu, głosu, dhgu itp.;

--D sg. (dość często) -Qvi zam. -u, zwłaszcza wśród rzeczowników osobowych,

np. Petrori, Pilcitmn, Isusóyt, duxovi, bogovi itp.; w podtypic miękkim występuje końcówka -n>i, np, mąźe77} itp.;

I sg. (dość często) -buib zam. -omb, np. dwgbmb, gldsbtnb, Sbttbmb itp.;

_L Na zasadzie an; deki, i odwrotnie,

N pl. -ove, -cvr

zam. -f, np. duxove, darorc, zmijcne itp.;

G pl. -om, -evi zamiast    np. du-goVb, gradovb, griłyorb, vraćevb itp.;

I pl. -btni zam L pl. -z>x^h zairi 1 Wpływ deki. I , G sg. -a zam. -stępuje powszechni

-y, npl grćx*tni; r^X^b> jip- danxb. na II zauważamy w następujących przypadkach:

1, np. syna, vn>xa, nteda; tu trzeba podkreślić, że forma syna wy-c w zabytkach scs., natomiast starsza forma synu zachowała się

zaledwie w kilku jJrzyklacłach;

I) sg. -u zam.

I sg. -onib zam L sg. -ó zam. -V sg. -e zam. -

■ovi, np. kb dotntt; ?>nn, np. rolami,]

u, np. 1 >b syn I)

u, np. sytie.

b.

Wpływ deklinacji I, częściowo II na deklinację IV

W typie miękki -b, por. rnyźi> i gosti>. przypadkowe;

(J fig fl z mu

deki. I i w deki. IV r.m. zgodne były końcówki N i A sg. na Pod wpływem deki. I pojawiają się w deki. IV następując e formy

, up. uiolfi,    1 tuk/e gotfwi/ii im c||ii|: typu iv inltgn itp

t n

41