16557 SDC10987

1. Przeczytać głośno podany niżej tekst scs., zwracając uwagę na wymowę poszczególnych głosek, a następnie przetłumaczyć kolejne zdania na język polski:

(OofbLlb t€CTł> OyWHTeĄb. (2)CT>IN0Be Ć^TTa OyWGN M UW.UJp&Bl N6C6TJ

łKeŃ-U BefMŚTTa    C5j ÓTbUb^/\%'roA(feVt. C^iNOBM: (6) M^>Kt

IliABH FNet*bkźfb BOt€BCi/i,’6j('8) KT.NMt^i aYwM71

Nr^U/d. (9)    AoĄ^.Cw) cwWtS> bi aomou^ (h)&patJ

AH)BMTtlcecTp)ś(. Cl2)r0CTH.I€ HMTTj Cl pAAOCTHI*.

I ^    , \ ęk    Y    W', fi ».-*

▼    t ¹ jv •    . * \\ rtLTł    ^f    •    , ₍

2. Objaśnić w tekście"formy rzeczowników I, II, 111 i IV deklinacji; formy objaś-

niane pisemnie należy transkrybować według przyjętych zasad.

Wzór:

rabb (zdanie 3) — N sg. m: (lub: M l.p. r.m.), deki. I, temat -o- (typ twardy); G sg. (lub: D l.p.) raba.

3.    Podać formy niektórych innych przypadków wybranych rzeczowników, zwró-j cić uwagę na końcówki podobne (homonimiczne), zob. tabelę końcówek § 9, b i wzory odmian § 34.

4.    Scharakteryzować zasady podziału deklinacji scs. i ps.

5.    Objaśnić formy czasu teraźniejszego występujących w tekście czasowników, określić koniugację i podać formę bezokolicznika.

Wzór:

nesett (zdanie 3) — 3. sg. praes. (lub: 3. os. l.p. cz. ter.) koniug. I, temat -e-; 1. sg. (lub: 1. os. l.p.) nesq, inf. (lub: bczokol.) nesti.

6.    Odmienić w czasie teraźniejszym po jednym wybranym czasowniku z każdej koniugacji, zob. tabelę końcówek osobowych § 10, c i wzory odmian § 39.

7.    Scharakteryzować zasady podziału koniugacji, porównać ze sobą dwa różne podziały, tj. na pięć i na trzy koniugacje.

8.    Porównać ogólnie podział deklinacji w języku scs. z podziałem w języku polskim i rosyjskim.

9.    Porównać ogólnie podział koniugacji scs. z podziałem koniugacji w języku polskim i rosyjskim.

10. W wybranych wyrazach dokonać podziału słowotwórczego i morfemowego.

Wzory: utitelb (zdanie 1), podvignetb (zdanie 6):

ułi-Ą- -tel-b, por. ućiti\ po- -\-dvigne-tb, por. drignełt;

} l    i    l

pień formant    formant pień

ul- +-i-+-tel-+-t    po- -f -dvig- H—ne-Ą—ti

l I !    |    ł iii

rdzeń    suf.    suf.    suf.    (końcówka) prefiks    rdzeń suf. suf.    (końcówka)

11. Zwrócić uwagę na budowę przytoczonych w tekście zdań pojedynczych występuje w nich schemat: podmiot-f orzeczenie lub podmiot+orzeczenie-fokreślenii

(dopełnienie łub okolicznik). Określić w zdaniach typy orzeczenia słowno-imiennego, tzw. orzecznikowego (zob. zdanie 1 i 2), i słownego, wyrażonego formą osobową czasownika (zob. zdania następne).

KONWERSATORIUM Ul

§ 11. Zmiany w scs. systemie deklinacji rzeczowników

Stare wzory odmiany rzeczowników odziedziczone z języka ps. ulegały z biegiem czasu w języku scs., podobnie jak w pozostałych językach słowiańskich, różnym zmianom i przekształceniom. Zaświadczony w zabytkach materiał ukazuje nara ciekawy proces mieszania się deklinacji, wzajemnych wpływów, zmian analogicznych I i funkcjonalnych. Wskażemy tutaj na bardziej charakterystyczne i częstsze zmiany.

a. Wzajemne wpływy w obrębie deklinacji 1 1 II

I

Na zasadzie analogii rzeczowniki r.m. I deki. mogły przyjmować końcówki z II deki. i odwrotnie, rzeczowniki z II deki. upodobniały się w odmianie do deki. I. Punktem wyjścia była zgodność N i A sg. w obu typach, por. dugb i syrib.

Wpływ deki. II mimo jej nikłej liczebności zaznaczył się dość wydatnie w deki. I, co widoczne jest w następujących formach:

G sg. -u zamiast -a, np. rodu, głosu, dhgu itp.;

D sg. (dość często) -ovi zam. -u, zwłaszcza wśród rzeczowników osobowych, np. Petrovi, Pilatovi, Isusóvi', dugovi, bogovi itp.; w podtypie miękkim występuje końcówka -evi, np. tnąźeoi itp.;

I sg. (dość często) -bmt zam. -omt, np. du%bmh, glasbmb, mibinii itp.;

N pl. -ove, -eve zam. -i, np. dugove, darove, zmijeve itp.;

G pl. -ovt, -en zamiast -s, np. dugovi, gradovt, grigon, vralev* itp.;

I pl. -imi zam. -y, np. grłybmi;

L pl. -bgi zam. -źgb, np. darbgb.

Wpływ deki. I na II zauważamy w następujących przypadkach:

G sg. -a zam. -u, np. syna, vrb%a, meda; tu trzeba podkreślić, że forma syna występuje powszechnie w zabytkach scs., natomiast starsza forma synu zachowała się zaledwie w kilku przykładach;

D sg. -u zam. -ovi, np. kt domu',

I sg. -omb zam. -imb, np. tolomy,

L sg. -i zam. -u, np. vs synP,

V sg. -e zam. -u, np. syne.

b. Wpływ deklinacji I, częściowo II na deklinację IV

W typie miękkim deki. I i w deki. IV r.m. zgodne były końcówki N i A sg. na -b, por. mąźb i gosib. Pod wpływem deki. I pojawiają się w deki. IV następujące formy ; przypadkowe:

; G sg. -a zam. -i, np. ogńa, gospod’a, a także gospoda według typu twardego, itp.;

Al