skanowanie0006 6

XVIII

jest językiem rodzimym) i ich kompetencji językowej. Według współczesnych opracowań z zakresu leksykologii i leksykografii fzob. np. T. Piotrowski. 1994, 120-121; A. Seretny, 1998, 57-58] takich użytkowników języka powinny charakteryzować:

a) znajomość wystarczającego dla potrzeb komunikacji językowej zasobu słownictwu (.kI 20000 do 100000);

h)    umiejętność określenia, jakie inne wyrazy mogą występować w połączeniach / danym wyrazem;

c) umiejętność oszacowania prawdopodobieństwa wystąpienia określonego wyrazu w tekście (frekwencja wyrazu);

il) umiejętność określenia odmiany języka, w której używa się danego wyrazu (język ogólny, dialekt, socjolekt, odmiana mówiona, odmiana pisana itp.);

e)    umiejętność użycia wyrazu w poprawnych konstrukcjach składniowych;

f)    umiejętność użycia poprawnych form morfologicznych wyrazu (fleksja, słowo-twórstwo);

g)    umiejętność określenia, z jakimi innymi wyrazami dany wyraz się kojarzy;

li) umiejętność oddania znaczenia wyrazu za pomocą opisowego wyrażenia (definicji);

i)    umiejętność określenia różnych znaczeń danego wyrazu.

1.4.2. Tym praktycznym umiejętnościom użytkowników języka polskiego jest podporządkowany zakres i sposób opisu słownictwa w USJP. Zawiera on w wyborze następujące główne klasy jednostek słownikowych: a) Wyrazy - nazwy pospolite, rodzime i zaadaptowane pochodzenia obcego: i .i i \\ wazy pojedyncze (proste), np. dom, żółw, l bak, II bak, lii bak, luz, rys:

a. b) wyrazy złożone:

a h a) formacje, np. domek, malutki, przyczesać;

a b Im kompozycje, np. biało-czerwony, białodrzew, bożonarodzeniowy, dzieslęciogroszów-kn, małolitrażowy;

a c) skrótowce i skróty, np. c.o., DzURP, EKG, erka, Euratom, IMiGW, rkm.

h)    Ustabilizowane połączenia wyrazowe - rodzime lub cytaty (wtręty) o genezie obcojęzycznej, np. bez mała, na glodniaka, z kretesem, advocatus diaboli, ad vocem, cali (|irl;

b a) zestawienia (skupienia) terminologiczne, np. B-dur, języki poludniowoslowlańskie, kabul koncentryczny, tłumacz kabinowy;

b. li) związki frazeologiczne, np. madejowe loże; machnąć na kogoś, na coś ręką; nabić, nulndować, napchać, napełnić, wypchać kabzę; jeśli (jak) się powiedziało a, (to) trzeba powiedzieć b:

b. c) przysłowia, np. Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada; Słówko wyleci wróblem, n powróci wolom; Uczył Marcin Mnrclna (n sam głupi jak świnią).

c) Wyrazy nazwy własne, rodzime i zaadaptowane |inchodzcuia obcego:

C.u) wyrazy pojedyncze, np. Austria, Bnlgln, Czachy, Praga

c. b) wyrazy złożone:

C.b.il) formacje, up. llnblmo|szcły/na, Lwowsklo. Polak, Polsko, Warszawa,

c.lt.h) kompozycje, lip AmIIuiih i Barbuda, A/oihajdżan, Białystok, Białoruś, Wlolkn Brytania: > < i skrótowce, np. nrd, pkb, pko, rfn, rp. usa, zsrr;

i il) derywaty i>tl nn/.W własnych, np. londyńczyk, ONZ-owskl, paryski, warszawianin

tli Morlcmy słowotwórcze - przedrostki i przyrostki (rodzime i pochodzenia olu ego) oraz rdzenie wyrazowe pochodzenia obcego, występujące seryjnie w wyrazach zapożyczonych, np. de-, -graf, kontr-, kontra-, kwazi-, -logia, -motr, -metrla.

lak się wydaje, te 14 klas jednostek słownikowych tworzy podstawowy zasób słownictwu, wystarczający do komunikacji językowej użytkowników współczesnej polszczyzny ogólnej.

1.4,3. USJP rejestruje współczesne słownictwo w jego trzech głównych warstwuch Izol), 2.3.|:

u Słownictwo podstawowe, wspólne różnym odmianom polszczyzny, które ■ \ stepuje w większości wypowiedzi i stanowi ich osnowę komunikatywną. Składają "lę na nie zarówno jednostki będące nazwami pospolitymi, jak też będące nazwami wlamiymi (m.in. nazwy miast i inne nazwy miejscowe, nieurzędowe nazwy państw, na/wy mieszkańców, jednostek monetarnych); należy tu także zaliczyć część po 'Wi dmie występujących skrótowców;

In Słownictwo oficjalne, tzw. opracowane, do którego należy zaliczyć slow nli’1 wo książkowe, charakterystyczne dla publikatorów, słownictwo urzędowe. i|ii't lallslyczne (związane z poszczególnymi dziedzinami nauki i techniki), słowna i"" podniosłe i poetyzmy, część historyzmów i wyrazów przestarzałych |#nb I 1,4.|;

, i Słownictwo potoczne, nieoficjalne (codziennej komunikacji językowej), mające •Iii/\ /uliies występowania i zróżnicowane na cztery podstawowe grupy: słownictwo | ii'liii /ue o zasięgu ogólnopolskim, regionalnym, środowiskowym i zawodowym. 1’leiw s/ą z tych grup USJP uwzględnia w szerokim zakresie, trzy pozostałe w wyborze *•• " /idęilu na ich ograniczony społecznie i terytorialnie zasięg.

W USJP słownictwo oficjalne i potoczne jest zaopatrywane w kwalifikatory MRN<li(|i|cr jego przynależność do odpowiedniej odmiany polszczyzny [zob. 2.3.|,

.......u 11 ii hi wyznacznikiem przynależności wyrazu (znaczenia, frazeologizmu itp.) do

•lii" uh Iwa podstawowego jest brak kwalifikatorów określających odmiany języka.

i i I USJP rejestruje głównie słownictwo 2. połowy XX w. Z tego względu na »/i /ląiólmi uwagę zasługuje słownictwo ostatniego dwudziestolecia, które powstało

wyniku zmian społeczno-politycznych i wewnętrznych przemian systemu poliż! /y/ny W szczególności należy tu wymienić:

ih ilnwtiielwo dotyczące nowych realiów społecznych, politycznych, kulturalnych, i" i" ,In, 'Ii np. nbnogotka, aborcjonlsta, abstynencki, admlnlstratywlsta, aloralny, •iy. si. nfiyknnliować, agroekosystem, ajentka, akupunkturzysta, alergizować, nl-iiw.ti' niy, mnblcjonnlnle, amerykahszczyzna, amnestlonowany, andersowlec, anonsowy,

I"" nu iwo dotyczące różnych kręgów światopoglądowych, np, adwontyzm, bar lifttyllanka, domonofobln, dialog «porOZUmienie»;

liiwulclwo o genezie subkulturowej (środowiskowej), które weszło już (lub hi w obręb mówionej potocznej polszczyzny ogólnej, np. bainngn "głośna i pn walka, zwykle z dużą ilością alkoholu debilny ■głupi, bezsensowny.', kop ul . •rtiwnuinć -robić coś z zii|)alcm, z rozmachem..;