KI8

do Europy ze swych pierwotnych siedzib w Azji Środkowej. Ich język nie jest językiem indoeuropejskim, lecz należy do grupy ugrofińskiej. Wykazuje pewne podobieństwa do języków innych osadników przybyłych dawno temu do Europy z Azji Środkowej, do fińskiego, estońskiego i lapońskiego.

Przemysł bardzo późno dotarł na Węgry, podobnie jak do reszty Europy Środkowo-Wschodąiej z wyjątkiem ziem czeskich. To dlatego aż do XX wieku prźetrwały tu wartości wywodzące się od należących do arystokracji i szlachty właścicieli ziemskich i nie zastąpiła ich mentalność klasy średniej. Tym samym pod względem wyznawanych wartości kulturowych Węgrzy przypominają bardziej Polaków niż Czechów.

Tak jak w Polsce, arystokracja i szlachta stanowiły na Węgrzech 5 do 10 procent ludności, czyli ich udział był niezwykle duży. Utrzymywanie się wyraźnie ziemiańskich, arystokratycznych wartości może wyjaśniać ceremoniałność i postawy hierarchiczne, nadal obserwowane w tym kraju.

Pozostaje to w kontraście na przykład z Czechami, wyznającymi wartości cechujące bardziej zurbanizowane, mieszczańskie społeczeństwo przemysłowe. W Czechach przemysł i handel przyćmiły rolnictwo już w latach trzydziestych naszego stulecia, podczas gdy Węgry znajdowały się nadal w przedindustrialnej fazie rozwoju.

Mimo że Polacy i Węgrzy wykazują wiele wspólnych cech kulturowych, to jednak trochę się różnią pod względem wyznawanej religii. Niemal wszyscy Polacy są bowiem rzymskimi katolikami, natomiast około 20 procent Węgrów to protestanci — kalwini i luteranie. Tak więc z punktu widzenia religii Węgry stanowią rodzaj pomostu między katolicką Polską a w znacznym stopniu protestancką Republiką Czeską.

Język interesów. Dobrze zdając sobie sprawę, że węgierskiego raczej nie można uznać za język światowy, węgierscy biznesmeni mówią dziś po angielsku albo po niemiecku, a często oboma tymi językami. Można do nich wystosować prośbę o spotkanie w którymś z tych języków. Przed przybyciem na spotkanie dobrze jest jednak zapytać, czy nie przywieźć ze sobą tłumacza. Wprawdzie większość węgierskich firm zatrudnia tłumaczy, ale nie zawsze znają się oni na przedmiocie sprawy.

Mimo że węgierski nie jest językiem europejskim, kwestie językowe nie stanowią zatem większego problemu, jak można by się było spodziewać. W trakcie seminarium na temat różnic kulturowych w biznesie, jakie prowadziłem niedawno w Peczu, w południowych Węgrzech, stwierdziłem, że każdy z uczestników mówił płynnie czterema językami, a niektórzy znali nawet pięć.

Znaczenie osobistych kontaktów. Zagadnienia o rozstrzygającym znaczeniu należy na Węgrzech omawiać na spotkaniach twarzą w twarz; potrzebne są częste wizyty i rozmowy przez telefon. Nastaw się na długą, obliczoną na nawiązanie dobrych stosunków, pogawędkę wstępną przed przystąpieniem do interesu.

Sposób wyrażania się. Tak jak w większości kultur ceniących dobre stosunki z partnerem, podczas negocjacji na Węgrzech spotkasz się często z wyrażaniem się nie wprost i z uprzejmymi wykrętami. Węgrzy wolą unikać nieuprzejmych słów, takich jak „nie”.

Ceremonialność, znaczenie statusu i hierarchii. Węgrzy są bardziej ceremonialni niż Duńczycy, Australijczycy czy Amerykanie, bardziej przypominają na przykład Francuzów i Niemców. Ich ceremonialność wyraża się m.in. w sposobie ubierania się i w rytuałach podczas powitań. Postawy hierarchiczne odzwierciedla podejście do zarządzania polegające na przekazywaniu decyzji z góry na dół oraz stosunkowo mała liczba kobiet menedżerów.

Stosunek do czasu. Większość Węgrów przywiązuje dużą wagę do punktualności, przestrzegania harmonogramów i terminów. Zwykle zjawiają się na spotkaniach o czasie, czasem nawet kilka minut wcześniej, i rzadko każą gościom wyczekiwać w poczekalni. Oczekują, że goście będą się zachowywali tak samo.

Ekspresyjność. Na pierwszym spotkaniu należy się spodziewać relatywnie powściągliwych manier, natomiast kiedy pierwsze lody zostaną przełamane, Węgrzy stają się bardziej wylewni. Na przykład Niemcy i Austriacy określają ich na ogół jako impulsywnych, wybuchowych i nieprzewidywalnych. Przygotuj się na to, że tutejsi partnerzy będą się starali wywrzeć efekt w czasie rozmowy, uciekając się do wyolbrzymień, przesady, a nawet bombastyczności. Inaczej niż to jest w przypadku ich środkowoeuropejskich sąsiadów, werbalny sposób wyrażania się Węgrów czasami przypomina spotykany na Bliskim Wschodzie i w romańskich krajach Europy.

239