Magazyn6
4101

733

CONDOMINIUM — CONDORCET ANTOINE

ale ich kompetencja przestrzenna jest podzielona; mówimy w takim wypadku o c., wprowadzając za przykładem Donato Do-nati pojęcie własności międzynarodowej. Albo też odwrotnie, państwa te posiadają wspólnie kompetencję przestrzenną, ale żadne z nich samodzielnie nie ma prawa rozporządzać posiadanem terytorjum; mówimy wtedy o coimperium. Albo wreszcie, jak to się zdarza najczęściej, państwa te posiadają na danem terytorjum wspólną kompetencję i mogą wspólnie niem rozporządzać; mówimy wtedy, że posiadają one condominium i coimperium. Gdy dwa lub więcej państw posiada coimperium, to normy prawne, obowiązujące na danym obszarze i organy państwowe, sprawujące tam władzę, nie są nor mami i organami poszczególnych państw, ale normami i organami podmiotu prawno-międzynarodowego, utworzonego przez te państwa.

Przykłady coimperium i condominium:

Moresnet, Gmina belgijska Mo-resnet (Kelmis), jako terytorjum sporne, była w coimperium Belgji i Prus. Stosunek ten, na mocy art. 32 i 33 Traktatu Wersalskiego, został rozwiązany na korzyść Belgji.

Księstwa Nadelbiańskie, t. j. Szlezwig, Holsztyn i Lauenburg, były w condominium Prus i Austrji od 1864 do 1866 r. O coimperium nie mogło być mowy, ponieważ Austrja zarządzała Holsztynem, a Prusy — Szlezwigiem i Lauenburgiem.

Sudan od r. 1899 jest w condominium i coimperium Egiptu i W. Brytanji.

Nowe Hebrydy od 1906 r. są w condominium i częściowem coimperium Francji i Wielkiej Brytanji. Na mocy Protokółu z 6. VIII. 1914 r., który uprawomocnił się dopiero 18. III. 1928 r., wspólny zarząd obejmuje tylko ludność tubylczą oraz wyraźnie wyliczone „services com-muns“, natomiast obywatele francuscy i angielscy zależą wyłącznie od swych rządów'.

Kolon je niemieckie. Na mocy art. 119 Traktatu Wersalskiego, Niemcy odstąpiły Głównym Mocarstwom Sprzymierzonym i Stowarzyszonym wszystkie prawa do swych kolonij. Było to tylko condominium,ponieważ każda z tych kolonij od początku była w posiadaniu i zarządzie państwa, które ją zdobyło i któremu potem ją przydzielono w charakterze terytorjum mandatowego (Mandaty B. i C.).

Wolne Miasto Gdańsk. Na mocy art. 100 Traktatu Wersalskiego, Niemcy odstąpiły Głównym Mocarstwom Sprzymierzonym i Stowarzyszonym terytorjum przyszłego Wolnego Miasta Gdańska. W tym momencie nabyły one condo-minium. Na mocy zaś Układu Paryskiego z 9. I. 1920 r. o cesji terytorjum Kłajpedy i Gdańska, nabyły one na nich również i coimperium. Stosunek ten w odniesieniu do obszaru gdańskiego rozwiązał się w dniu 9. XI. 1920 r., gdy suwerenność nad nim przeszła do Polski.

Kłajpeda. Na mocy art. 99 Traktatu Wersalskiego, Gł. Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone nabyły na terytorjum Kłajpedy condominium, do którego dołączyło się coimperium na skutek wyżej wymienionego układu z 9. I. 1920 r. Stosunek ten rozwiązał się w dniu 14. III. 1924 r., gdy Mocarstwa te odstąpiły suwerenność nad Kłajpedą — Litwie.

Tanger. Konwencja z 18. XII. 1923 r. ustalająca Statut Strefy Tangeru, stwarza na niej częściowe coimperium angielsko- francusko-hiszpańskie.

T racja Zachodnia. Na mocy art. 48 Traktatu Pokoju w Neuilly z dn. 27. XI. 1919 r., Gl. Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone nabyły od Bułgarj i condominium na tym obszarze.

Fiume. Na mocy art. 53 i 75 Traktatu Pokoju w^r Trianon z 4. VI. 1920 r., Gł. Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone nabyły od Węgier condominium na tym obszarze.

Wyspy Bażancie, położone na rzece Bidassoa, stanowiącej granicę francusko-hiszpańską, są od czasu Umowy Bajońskiej z 2. XII. 1856 r., w condominium Francji i Hiszpanji.

Literatura: Donato Donati: Stato t trrritorio. 1924. — Rocsi Tuttio: U condominium net diritto pubblico intsmasio-nałe 1910.

Juljan Makowski.

Condorcet Antoine.

C. urodził się w 1743 r. w Ribemont, niedaleko od St. Quentin. Początkowo oddawał się studjom matematycznym, później jednak, po zbliżeniu się zwłaszcza do Tur-got’a, jak również pod wpływem ogólnego położenia Francji, zajął się zagadnieniami gospodarczemi i socialno-politycznemi,