skanowanie0012 3

Rozdział 5

Trudni pacjenci i trudne sytuacje

Harold S. Bernard.

Rozdział ten koncentruje się na omówieniu sposobów reagowania terapeutów, któi'e mogą oni zastosować w stosunku do szczególnych pacjentów w nagłych sytuacjach, zdarzających się w trakcie leczenia grupowego. Zanim rozpoczniemy dyskusję nad tymi specyficznymi aspektami, stanowiącymi główny temat tego rozdziału, należy uświadomić sobie pewne czynniki dotyczące podejścia terapeutów do problematycznych sytuacji.

Jednym z tych czynników jest charakter populacji pacjentów, z którą pracuje terapeuta. Szczególnie to, jak dobrze funkcjonuje grupa jako całość. Odpowiedź na to pytanie ma znaczenie dla rodzaju kontraktu dotyczącego pracy terapeutycznej. Bardzo dobrze funkcjonujący pacjenci są zdolni do wykonania innej pracy psychologicznej niż pacjenci funkcjonujący słabo. W szczególności ci pierwsi doskonale pasują do grup zorientowanych na uzyskanie wglądu, pracujących nad indywidualną zmianą, włącznie z modyfikacją wzorców charakterologicznych. Dla kontrastu grupy wsparcia pomagają indywidualnym uczestnikom w przystosowaniu się do własnych okoliczności życiowych i w radzeniu sobie z nimi tak skutecznie, jak to tylko możliwe.

Kolejnym czynnikiem jest faza rozwoju grupy (rozdział 2 i 3). Tak więc, jeśli trudna sytuacja pojawia się na wczesnym etapie historii grupy, terapeuta decyduje, jaką taktykę obrać, aby miała ona wpływ na wysiłki grupy zmierzające do stworzenia poczucia wspólnoty. Jeśli ten sam dylemat zaskakuje terapeutę w późniejszym okresie, podejmuje on inne działania zgodnie z aspektami rozwojowymi, jakimi grupa zajmuje się akurat w tym czasie.

W celu zdefiniowania wymiarów kontraktu terapeutycznego i fazy rozwoju grupy pomocne będzie posługiwanie się następującymi terminami:

	Grupa podtrzymująca	Grupa zorientowana na uzyskanie wglądu t
Etap wstępny		f
Przemiana/różnicowanie		• 5 ■ •
Etap pracy		i 1 i
Zakończenie		» •

Pozwolę sobie przedstawić użyteczność tego schematu. We wszystkich grupach pojawiające się okresowo przeszkody opóźniają ich pracę w większym lub mniejszym stopniu. Terapeuta podejmujący decyzję o wyborze taktyki postępowania rozważałby różne aspekty, ujęte w przedstawionym schemacie. W grupie podtrzymującej, na jakimkolwiek etapie jej rozwoju, terapeuta może optować za usunięciem wszelkich przeszkód tak szybko, jak to tylko możliwe, albo ze względu na to, że grupa nie jest w stanie tego zrobić sama, albo dlatego, że pozytywne rozwiązanie tego zadania wcale nie ułatwiłoby grupie osiągnięcia jej zasadniczych celów. Podobnie w grupie zorientowanej na uzyskanie wglądu terapeuta może chcieć rozwiązać problem, jeśli jest ona w tak wczesnym stadium rozwoju, że nie ma pewności, czy poradzi sobie z daną sytuacją. Jednak jeżeli grupa jest bardziej zaawansowana, prowadzący może przyjąć mniej aktywną postawę i pozwolić na okresowe pogorszenie sytuacji, ponieważ grupa jest w stanie sama sobie poradzić lub terapeuta przypuszcza, że ma ona taką możliwość i że byłoby bardzo pożądane dla indywidualnych uczestników oraz grupy jako całości, gdyby ich działania zakończyły się sukcesem. Takie przepracowywanie problemów może pojawiać się jako jedno z najbardziej znaczących doświadczeń w pracy grupy zorientowanej na uzyskanie wglądu.

Charakter kontraktu pracy terapeutycznej i fazy rozwoju grupy determinuje sposób definiowania ról podejmowanych przez terapeutów i pacjentów. Szczególnie dotyczy to tego, jak bardzo terapeuta jest „prowadzącym” grupę. Na czym polega odpowiedzialność pacjentów w grupie? Do jakiego stopnia pacjenci są odpowiedzialni za siebie i za innych (także za terapeutę)? Te spraw) wcale nie są takie oczywiste i muszą zostać wyjaśnione w czasie spotkań przeć rozpoczęciem właściwej terapii (zobacz rozdział 1 i 2).

Jeden lub więcej czynników, o których właśnie wspomniałem, dotycz] podejścia terapeuty do trudnych sytuacji. Ze względu na to, że podstawowi przekonania i teoretyczna perspektywa terapeuty znacząco wpływają na jeg« postępowanie w każdej sytuacji pojawiającej się nagle w grupie, ważne jest dl; mnie krótkie przedstawienie mojego podejścia do terapii grupowej. Jesten interpersonalnie zorientowanym terapeutą grupowym, pracującym zgodni z tradycją Yaloma i innych (Yalom, 1985). Chociaż moje rozumienie pacjentó\ jest pierwotnie psychoclynamiczne, staram się być terapeutą aktywnym, kieru