skanowanie0044 2

Psychoterapeuta powinien przyczyniać się do ustalania norm terapeutycznych. W lej kwestii istnieją różne poglądy. Niektóre orientacje psychoterapeutyczne uznają, że wyłącznie uczestnicy konstytuują normy grupowe i niekorzystnie jest, jeśli wprowadza je terapeuta (może z wyjątkiem norm proceduralnych). Inni zakładają, ze mogą być różne źródła tworzenia norm — oczekiwania pacjentów, bardziej wpływowi uczestnicy grupy oraz bezpośrednie i pośrednie dyrektywy prowadzącego.

Yalom (1975) uważa, że psychoterapeuta ma znaczny udział w tworzeniu norm. Może to robić w dwojakim stylu — jako „techniczny ekspert” lub jako „uczestnik modelujący”. „Techniczny ekspert” używa różnorodnych sposobów, aby pokierować grupę w pożądanym kierunku — wprost wypowiada normy, udziela instrukcji słownych i sugestii, wzmacnia zachowania uczestników świadczące o realizacji określonej normy. „Modelujący uczestnik” wprowadza normy przez własne zachowanie w grupie. Może dzięki temu być wzorem nie oceniającej akceptacji, uczciwości, spontaniczności.

Funkcją psychoterapeuty jest wreszcie wspomaganie wyrażania wzajemnych ustosunkowali emocjonalnych, myśli, poglądów, ujawniania świadomych i mniej świadomych aspektów własnego funkcjonowania oraz odnajdywania znaczących powiązań między nimi w celu lepszego rozumienia siebie przez pacjentów.

Rozdział VII

TERAPIA RODZINNA 1. INSPIRACJE I ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE

TERAPII RODZIN

Termin „terapią rodzinna” bywa używany w literaturze przedmiotu w trzech, dość odległych znaczeniach. Terminem tym określa się nową szkołę ontologicz-no—teoretyczną w psychologii, teorię psychopatologii i terapii oraz technikę pracy psychoterapeutycznej z zaburzonymi pacjentami. W pierwszym znaczeniu bywa on niekiedy używany zamiennie z tzw. nową epistemologią. Oznacza wówczas odmienne, w stosunku do wszystkich szkól psychologicznych, a także innych nauk społecznych oraz przyrodniczych, ujmowanie możliwych do rozpoznania prawidłowości otaczającego świata. W taki sposób terminem „terapia rodzinna” posługują się teoretycy systemowego podejścia, których tezy okazały się inspirujące dla nowego widzenia psychopatologii (Bateson 1972, Dell 1982, Keeney 1983). W drugim znaczeniu terapia rodzinna jest odrębną szkolą rozumienia patologii, jako zaburzenia systemu, a nie jednostki, oferującą specyficzne sposoby interweniowania w całą rodzinę w celu dokonania jej zmiany. Takim rozumieniem posługują się czołowi terapeuci rodzinni/podejść systemowych^ (I-laley 1976, Minuchin 1974, Selvini-Palazzoli i in. 1978, Watzlawick i in. 1974). Wreszcie terapia rodzinna traktowana jest także jako jedna z możliwych technik pracy psychoterapeutycznej "w celu modyfikacji zaburzenia jednostki. Tak ujmują terapię rodzinną przedstawiciele nurtów psychoanalitycznych (np. Strean 1986, Christ 1976, Neiberg 1976) i teorii uczenia (Jacobson, Margolin 1979).

Praktyka terapii rodzinnej jest inspirowana różnymi podejściami teoretycznymi. Jednak największy wpływ na nią wywarła ogóhia teoria systemów;, sformułowana przez von BertalanlTy * ego (1984). Najprościej ujmując, system jest zespołem elementów powiązanych ze sobą. Systemy mogą być otwarte i zamknięte. Systemy olwartejmtją trzy główne właściwości: całościowość, wzajemne powiązania, ekwi-finalność. System nie składa się z niezależnych od siebie części, lecz poszczególne elementy pozostają w interakcji z innymi. Von BertalanlTy używa terminu „całościowość” dla scharakteryzowania wzajemnych związków. Nie ma sensu analizo-