skanuj0074 2

nasilenie widoczne jest w nagłosie. Wyjątkowo w jednym tylko wyrazie puuupaia zostało stwierdzone rozbicie grupy spółgłoskowej.

Ograniczenie inwentarza fonemów zawsze prowadzi do uszczuplenia zasobu grup spółgłoskowych. Jest to zależność wprost proporcjonalna: im większe ograniczenie inwentarza, tym większe uszczuplenie zasobu grup spółgłoskowych. Zmiany nie polegają wyłącznic na mechanicznym kurczeniu zasobu grup konsonantycznych, mogą również w w yniku substytucji powstawać grupy nowe niespotykane w języku ogólnym, np. tak powszechna zamiana s na ś u dzieci prowadzi w kousekwcncji do powstania szeregu nowych połączeń konsonantycznych w rodzaju: śt-. śk-, ipi/«- itp. Nowe grupy spółgłoskowe występują również w naszym wypadku.

Oto rejestr zanotowanych w okresie pierwszego badania grup spółgłoskowych (znakiem * sygnowane są grupy nowe):

1. Grupy dwuspólgłoskowc

nagłos	śródglos	wygłos
•flt-	*-śkr	•-dfc
	—	—
*śm:	—	—
*5/?-	—	—
* su-	—	—
Jk-	-A-	—
—	-ft-	—
/'i-	:fn-	—
/i-	-/*•	-A
fi-	-A*	—
*/H-^n		—
—	-//-	—
^X1	-pk-	_____
—	-ntp-	—
—	-tk-	—
//i-	-tn-	—
—	-//-	—
pU	-Pl~	—
	—	—
—	-/p-	—
—.

2. Grupy trójspółgłoskowc

*śpl-    —

—    -H/fc-U

Ogółem zarejestrowano 36 grup dwuspólgłoskowych (« — 14, i — 19, • w — 3). Brak przykładów, na podstawie których można wnioskować o sposobie oddawania grup cztero- i pięciospół głoskowych.

Z zestawienia wynika, że grupy spółgłoskowe w wypowiedziach 13.T. nie są czymś sporadycznym, przeciwnie, zachowane są znacznie częściej niż upraszczane. Rejestr grup jest stosunkowo mały, ponieważ znacznemu ograniczeniu ulega system konsonantyczny. Należy teraz sprawdzić, w jakim stopniu zasady substytucji obserwowane, w innych pozycjach obowiązują również w grupach spółgłoskowych. Obok zbieżności występują tutaj również zmienne różnice. Spółgłoska/, która substytmijc/n // oraz wyjątkowo u, w grupach dodatkowo pojawia się w miejscu wielu innych spółgłosek, których substytutami w zwykłych pozycjach są/> k ś u: flaua 'krowa', fiut 'klucz\fnata 'gniada', pafla 'dobra\fluuat 'ślimak',/fcuika 'książka*, Jkauut 'trzewik', Jkafio 'krzesło itajko 'jajko' itp. Spółgłoska/jest równocześnie najaktywniejszą w nagło-sowych grupach, może ona wyłącznic rozpoczynać grupy w tej pozycji, nic może zaś ich kończyć. W śródglosic rcpartycja/nic jest już tak konsekwentna (por. -ff-, -//•). W tej sytuacji należy oczekiwać dalszych przekształceń, które mają na celu strukturalizację grup, tj. wprowadzenie jednego typu strukturalnego połączeń konsonantycznych. Tak jest istot nie, a czynnikiem sprawczym staje się metateza. G nipy, które winny mieć strukturę C +/ulegają inctalezie (f 4*C), np.: jkota 'kwoka', Jkasku 'gwiazdy', uujka 'igła', majka 'miotła' itp. Wyjątkowo tylko utrzymują się grupy -ff- i -/ Analiza wykazuje, że szczególną trudność stanowią grupy nagłosowc, w tej pozycji też przekształcenia są stosunkowo duże. Odmienny status grup naglosowych i wygłosowych obserwuje się również w innych przypadkach zniekształceń wymowy [94J oraz w naturalnym procesie akwizycji języka przez dziecko [55, 135—137].

Przyczyną metatęzy jest brak odwracalności elementów składowych grup konsonantycznych, co jest cechą tak charakterystyczną dla polszczyzny ogólnej [zob. 117]. Przestawialność elementów wykazuje tylko naglosowa grupa pś-, por. Ja pSu 'dwa psy', ipu 'śpi'. Niemal wszystkie grupv nagłosowe