str0018

rozdz. 16, s. 547), że czynności psychiczne powstałe w ewolucji mózgu ludzkiego są nie tylko korelatem procesów nerwowych, lecz także czynnikiem mogącym utuchamiać te procesy i sterować ich przebiegiem, a tym samym    wyzwalać zachowanie.

1.7.1.    Behawiory zm

Behawioryzm byl reakcją na subiektywistyczne podejście zoopsy-chologii, lecz w swych założeniach wpadł w drugą skrajność — negacji celowości badania zjawisk psychicznych w ogóle i nieuwzględniania ich w interpretacji zachowania. Behawioryści badają zachowanie metodami ściśle obiektywnymi, przeważnie stosując różne techniki laboratoryjne. Pionierem tych badań był E. L. Thorndike — twórca metody badania wyuczonych reakcji ruchowych, nazywanych obecnie reakcjami instrumentalnymi. Programowe zasady behawioryzmu sformułował J. Watson. Z kierunku negującego potrzebę badania zjawisk psychicznych behawioryzm przekształcił się w teorie odrzucającą także celowość badania procesów fizjologicznych (lub ogólnie — biologicznych), sterujących reakcjami behawioralnymi. Przedmiotem zainteresowania behawioryslów stało się zachowanie per se i to ograniczone tylko do niektórych form sztucznie wytworzonych u zwierząt (np. testy labiryntowe, naciskanie na dźwignię).

Behawioryści zajmowali się wiele problematyką wzmacniania reakcji behawioralnych. B. F. Skinner opracował różne schematy wzmacniania wyuczonych reakcji ruchowych zwierząt. Badali też wpływ motywacji na uczenie się. nigdy jednak nie traktując jej jako stanu pobudzenia ośrodków mózgowych, lecz jako tzw. zmienną pośredniczącą, modyfikującą zachowanie.

Interesującym fenomenem w literaturze behawiorystycznej jest próba matematyzacji zjawisk behawioralnych na podstawie specjalnie wprowadzonych jednostek, na wzór jednostek fizycznych, dokonana przez C. L. Hulla. Na przykład jednostką pobudzenia, według propozycji tego badacza, miał być wat (od nazwiska Watsona). jednostką hamowania pav (od nazwiska Pawłowa), jednostką stopnia opanowania reakcji ruchowej hah (od ang. Iiahit nawyk).

Podejście behawiorystyczne nazywa się niekiedy badaniem czynności organizmu metodą „czarnej skrzynki”. Behawiorysta bada przede wszystkim stan wyjść, w pewnym stopniu także stan wejść, ustala prawidłowości między wejściami a wyjściami, lecz nie interesuje się procesami powstającymi w mózgu w wyniku oddziaływania na zwierzę procedurami doświadczalnymi (rys. 4). Behawioryzm doprowadzi! też do powstania tendencji odrzucania intro-spekcji jako metody badawczej.

Zasługą behawioryzmu jest wprowadzenie i udoskonalenie laboratoryjnych metod badania zachowania (tzw. skrzynka Skinnera); metody te zajęły trwałe miejsce w naukach behawioralnych i są chętnie stosowane przez badaczy o odmiennym podejściu do problematyki zachowania. Należy też podkreślić, że behawiorystyczna koncepcja redukcji popędu jako czynnika odpowiedzialnego za wzmocnienie, sformułowana przez C. L.

18