str0030

Na takim modelu można uzyskać informacje o funkcjonowaniu poszczególnych narządów wewnętrznych, a także o niektórych czynnościach układu nerwowego, np. o odruchach rdzeniowych lub o czynności pojedynczych neuronów. Eksperyment ostry jest jednak mało przydatny w badaniach nad zachowaniem ze względu na to, że stan narkozy z natury rzeczy wyłącza wszelkie zachowanie. Dlatego w badaniach behawioralnych cenne usługi oddaje eksperyment chroniczny, wykonywany na zwierzęciu nie uśpionym, rozwinięty zwłaszcza w ostatnich latach dzięki udoskonaleniu metod wprowadzania do mózgu różnych urządzeń w celu badania jego funkcji. W eksperymencie chronicznym zwierzę jest w pełni czuwające, a jedynie wstępny zabieg operacyjny (np. wszczepienie elektrod do mózgu) wykonuje się w narkozie.

2.2.2. Stereotaksja

Stereotaksją nazywamy metodę wprowadzenia do mózgu elektrod za pomocą aparatu umożliwiającego trafienie we właściwy ośrodek w głębi czaszki. Prosty aparat stereotaktyczny pokazuje rysunek 5. Głowa zwierzęcia jest unieruchomiona za pomocą bolców umieszczonych w przewodach usznych zewnętrznych i uchwytów podtrzymujących szczękę. Elektrodę przymocowuje się do ramienia zaopatrzonego w podziałkę milimetrową z noniu-szem. Odległość struktur mózgowych od stałych płaszczyzn i punktów czaszki wskazują atlasy stereotaktyczne. Od konwencjonalnych atlasów mózgowia różnią się one tym, że na fotografie poszczególnych przekrojów mózgowia jest naniesiona podziałka milimetrowa. U dużych zwierząt, np. psów, owiec, cennym uzupełnieniem stereotaksji jest metoda umożliwiająca oglądanie rentgenogramów czaszki na ekranie telewizyjnym. Proces wprowadzania elektrod do mózgu może być wówczas bezpośrednio obserwowany przez eksperymentatora.

Stereotaksja jest wykorzystywana nie tylko jako metoda badania czynności mózgu u zwierząt, lecz także jako sposób umożliwiający leczenie chorób mózgu u ludzi za pomocą uszkadzania głęboko położonych ognisk chorobowych, np. nowotworowych lub drażnienia ośrodków mózgowych. Tak np. drażnienie niektórych części mózgu za pomocą chronicznie wprowadzonych elektrod tłumi napady u chorych na padaczkę. Takie same elektrody mogą również służyć do celów diagnostycznych, np. do odprowadzania potencjałów elektrycznych z głębi mózgu. Istnieje obecnie wiele typów aparatu stereotaktycznego przeznaczonych do operacji neurochirurgicznych u ludzi. Dla osiągnięcia niezbędnej precyzji trafienia w ośrodek dotknięty chorobą, u każdego pacjenta przed wprowadzeniem elektrody z reguły wykonuje się badanie rentgenowskie czaszki.

Urządzenia wprowadzone do czaszki metodą stereotak tyczną umożliwiają: I) śledzenie funkcji ośrodków mózgowych przy użyciu technik elektrofizjologie znych, 2) pobudzanie ośrodków mózgowych i 3) czasowe lub trwałe wyłączanie funkcji tych ośrodków.

30