str0038

zabieg nazywa się ablacją lub ekstyrpacją, a gdy obejmuje całą korę lub znaczną jej część — dekortykacją. W celu uszkodzenia ośrodka położonego w głębi mózgu używa się prądu elektrycznego stałego lub szybkozmiennego (o częstotliwości radiowej). Prąd stały wytwarza ognisko uszkodzenia dzięki działaniu elektrol i tyczne mu, szybkozm ien-nynatomiast — przez wytwarzanie wokół elektrody wysokiej temperatury. W obu przypadkach wielkość zniszczonego obszaru zależy od czasu przepływu prądu i jego natężenia. Tego rodzaju lokalne uszkodzenia mózgu nazywamy lezjami. Wytworzone przy użyciu prądu elektrycznego — są nieswoiste i obejmują wszystkie elementy znajdujące się w polu elektrycznym, a więc ciała komórek i znajdujące się w ich pobliżu włókna nerwowe. Bardziej specyficzne są lezje wykonywane metodami chemicznymi, np. przez wstrzykiwanie do mózgu 6-hydroksydopaminy — substancji, która wybiórczo uszkadza zakończenia synaptyczne, na których uwalniają się aminy katecholowe.

Zamrażanie tkanki mózgowej w celu trwałego wyłączenia jej funkcji jest stosunkowo rzadko stosowane w badaniach eksperymentalnych, natomiast posługują się nim neurochirurdzy do niszczenia ognisk patologicznych w niektórych chorobach mózgu.

Fizjologiczne konsekwencje trwałego uszkodzenia ośrodka zależą od wielu okoliczności. W ich ocenie należy zawsze uwzględniać mechanizm kompensacji funkcji, polegający na przejmowaniu czynności uszkodzonej struktury przez inne ośrodki.

Czasowe wyłączenie funkcji badanego ośrodka osiąga się przez ochłodzenie tkanki mózgowej (powoduje to zwolnienie procesów życiowych komórek) albo przez wprowadzenie środka farmakologicznego blokującego przekazywanie impulsów nerwowych. Niekiedy wykorzystuje się w tym celu zjawisko szerzącej się depresji (.spreading depression). Jest to proces hamowania powstający najczęściej w korze mózgowej — w wyniku silnego lokalnego podrażnienia elektrycznego lub chemicznego — i rozprzestrzeniający się na sąsiednie obszary korowe. Towarzyszy mu zanik fal EEG odprowadzanych z tychże obszarów.

2.2.6. Środki farmakologiczne jako narzędzie

badania zachowania

Testy behawioralne stosowane u zwierząt laboratoryjnych stanowią miarodajny sprawdzian działania środków farmakologicznych na ośrodkowy układ nerwowy i są szeroko wykorzystywane w poszukiwaniu nowych leków psychotropowych. Z drugiej strony, leki o znanym działaniu są chętnie stosowane przez badaczy zachowania do modyfikowania czynności ośrodków lub złożonych systemów biochemicznych mózgu. Szczególnie są tu przydatne leki wpływające na przekazywanie informacji między neuronami, czyli na transmisję synaptyczną. Wprowadza się je do organizmu zwierząt podskórnie, domięśniowo, dożylnie, dootrzewnowo i domózgowo.

38