str0050

to watą. Występuje ona w większych ilościach w rogach tylnych rdzenia kręgowego.

Zbiorowiska komórek w ośrodkowym układzie nerwowym wykonujących podobną czynność nazywamy ośrodkami lub jądrami, a jeśli zajmują większą przestrzeń — polami. Jądro jest strukturą o wyraźnych granicach anatomicznych, najczęściej zawiera komórki jednorodne pod względem budowy. Mówiąc np. o jądrze nerwu twarzowego mamy na myśli zespól neuronów unerwiających mięśnie twarzy i pobudzających je do skurczów. Neurony te nazywamy też ruchowymi, ze względu na ich funkcje. Pojęcie ośrodka jest bardziej płynne, często nie odnosi się do struktury

0    ostrych granicach, lecz raczej określa zespół elementów funkcjonalnych, niekiedy nawet rozproszonych. Często zatem określamy ośrodek uwzględniając jego funkcję — mówimy o ośrodku ruchowym, o ośrodku głodu czy też o ośrodkach termoregulacji. Ośrodek może zawierać komórki

1    włókna nerwowe o różnym znaczeniu funkcjonalnym: doprowadzające i odprowadzające impulsy, pośredniczące, integrujące itp., a także synapsy pobudzające i hamujące. Pojęcie ośrodka niekiedy jest używane jako kon-strukt koncepcyjny (np. ośrodek odruchu warunkowego, ośrodki instynktów).

Jeżeli większa struktura mózgowa wykonuje mniej więcej jednolitą czynność, to wówczas zamiast nazwy ośrodek lub jądro stosujemy nazwę tej struktury, np. gałka blada, istota czarna, twór siatkowaty itp.

Skupiska ciał komórkowych neuronów poza ośrodkowym układem nerwowym nazywamy zwojami. Należą do nich zwoje rdzeniowe zawierające komórki rzekomojednobiegunowe i zwoje wegetatywne, w których spotykamy neurony układu współczulnego i przywspółczulnego unerwiające narządy wewnętrzne.

Drogami nerwowymi (inaczej szlakami, pasmami, pęczkami) nazywamy skupiska włókien nerwowych (aksonów) łączących ośrodki, jądra, pola i większe struktury mózgowe. Włókna te są zwykle otoczone osłonką mieli nową, nie mają natomiast osłonki Schwanna. Większe skupiska włókien o specjalnym przebiegu nazywamy torebkami (torebka wewnętrzna, zewnętrzna, krańcowa), blaszkami, promienistościami, spoidłami itp.

Drogi przewodzące impulsy w kierunku dól — góra (tył — przód)¹ nazywamy wstępującymi, przewodzące w odwrotnym kierunku — zstępującymi. Włókna albo drogi dostarczające impulsy do jakiejś części mózgowia nazywamy doprowadzającymi albo aferentnymi, przewodzące zaś impulsy od tej części mózgowia do innych ośrodków lub na obwód -odprowadzającymi (eferentnymi).

Nerwy obwodowe — czaszkowe i rdzeniowe, należące do układu somatycznego (animalnego), stanowią skupiska włókien nerwowych spojonych tkanką łączną. Mają one wygląd białawych powrózków przebiegających

50

1

Ze względu na pionizację postawy, struktury, które u zwierząt określamy jako położone z przodu — u człowieka zajmują położenie górne, znajdujące się zaś u zwierząt z tyłu — u człowieka określamy jako dolne.