w większej ilości występuje u bakterii gramdodatnich. Mechanizm działania wielu antybiotyków polega właśnie na hamowaniu syntezy tej ważnej dla komórki bakteryjnej struktury.
Polimerami związanymi ze ścianą komórkową tylko bakterii gramdodatnich są kwasy tejchojowe. a ze ścianą bakterii gramujemnych - lipopolisacharyd (LPS). LPS to niebialkowa toksyna bakterii i ich ważny czynnik chorobotwórczości, uwalniany z komórki w trakcie jej rozpadu. Jego aktywność biologiczna nie jest niszczona w procesie sterylizacji (jest termooporny). Wykazuje on działanie pirogenne i powoduje wstrząs septyczny, który występuje w przebiegu sepsy. Różnice w budowie ściany komórkowej bakterii wpływają na różnice w ich wrażliwości na antybiotyki, środki dezynfekcyjne i zdolność do przeżywania i rozprzestrzeniania się bakterii w środowisku szpitala czy ambulatorium.
Niektóre gatunki bakterii wytwarzają otoczki, przetrwalniki, ziarnistości zapasowe oraz rzęski lub włókno osiowe, które warunkują ruch komórek. Obecność tych struktur można także wykorzystać w identyfikacji bakterii.
Tworzone przez niektóre bakterie otoczki to najczęściej polisacharydowe polimery wydzielane na zewnątrz ściany komórkowej. Są one istotnym czynnikiem zjadliwości bakterii, nadającym ich komórkom silniejsze właściwości adhezyjne i chroniącym je przed aktywnością układu immunologicznego gospodarza.
Przetrwalniki w odróżnieniu od komórek wegetatywnych bakterii charakteryzują się uśpionym metabolizmem i większą opornością na czynniki fizyko-chemiczne. Przetrwalniki mogą być tworzone pod wpływem niesprzyjających warunków środowiskowych. Wytworzony przetrwalnik zachowuje swoją żywotność, czyli zdolność do przejścia w komórkę wegetatywną przez długi czas. Proces przekształcania komórki wegetatywnej w przetrwalnik określany jest jako sporulacja. Jedna komórka wytwarza jeden przetrwalnik. Przetrwalniki tworzone są przez bakterie gramdodatnie. Z klinicznego punktu widzenia ważne są przetrwalniki laseczek z rodzaju Bacillus i Clostridium. Oporność przetrwalników wynika z ich unikatowej budowy: obecności płaszcza zewnętrznego i wewnętrznego, które decydują o oporności na czynniki chemiczne i kory, która wpływa na oporność na wysoką temperaturę. Nieprawidłowo przeprowadzone procedury dezynfekcji
4