str0066

niektórych odruchów zawierają wiele neuronów i często przebiegają przez różne poziomy układu nerwowego.

Odruchy możemy klasyfikować według różnych kryteriów. Omówiliśmy już odruchy proste (dwuneuronowe, monosynaptyczne) i złożone (wielo-neuronowe, polisynaptyczne). W zależności od poziomu przebiegu łuku odruchowego rozróżniamy odruchy rdzeniowe i odruchy mózgowe. Mówiliśmy też, że skutkiem reakcji odruchowej może być zwiększenie lub zmniejszenie aktywności efektora, co wskazuje na istnienie odruchów pobudzeniowych i hamulcowych. Zależnie od tego, jaki układ pośredniczy w reakcji odruchowej, bywają odruchy somatyczne (np. te, które regulują napięcie mięśniowe, odruchy cofania kończyny) i wegetatywne (np. wydzielanie śliny). Odruchy mogą być wrodzone i nabyte. Te ostatnie za I. P. Pawłowem nazywamy odruchami warunkowymi, w odróżnieniu od odruchów wrodzonych — bezwarunkowych. Niektóre reakcje odruchowe, np. ruchy stąpania po podrażnieniu stopy, składają się z kilku etapów, przy czym zakończenie jednego etapu zapoczątkowuje etap następny. Takie odruchy nazywamy łańcuchowymi.

Reakcją odruchową może być: 1) w odruchach somatycznych — skurcz lub rozluźnienie mięśnia poprzecznie prążkowanego, 2) w odruchach wegetatywnych — skurcz lub rozluźnienie mięśnia gładkiego, zmiana częstości skurczów serca albo też zwiększenie lub zmniejszenie czynności wydzielni-czej gruczołu, a także w szerszym rozumieniu, odruchu — 3) zmiana stężenia hormonu we krwi (np. wzrost stężenia kortyzolu pod wpływem bodźca stresowego).

3.3.4. Budowa i czynność istoty białej rdzenia kręgowego

Istota biała rdzenia kręgowego jest zbudowana z włókien nerwowych tworzących szlaki wstępujące, zstępujące i szlaki własne rdzenia. Niektóre szlaki wstępujące biorą początek w rdzeniu kręgowym, tzn. są aksonami neuronów, których ciała komórkowe znajdują się w istocie szarej rdzenia, inne zaś tylko przechodzą przez rdzeń. Te ostatnie są wypustkami centralnymi komórek zwojów rdzeniowych, przewodzącymi impulsy czucia dotyku i czucia głębokiego. Celem jednych i drugich szlaków są różne ośrodki mózgowe. Szlaki zstępujące biorą początek w ośrodkach mózgowia i docierają do ruchowych, wegetatywnych i czuciowych ośrodków rdzenia. Wśród szlaków wstępujących i zstępujących znajdujemy zarówno wielkie drogi, wyodrębniające się wyraźnie pod względem anatomicznym, jak i mniejsze połączenia, wykazane niedawno, których przebieg nie zawsze jest dobrze znany. Szlaki własne rdzenia łączą ze sobą ośrodki w' różnych segmentach, a nawet w' różnych odcinkach rdzenia kręgowego. .

Jak już wspominaliśmy, istota biała rdzenia kręgowego tworzy trzy pary powrózków, z których powrózki przednie zawierają przeważnie szlaki zstępujące, powrózki tylne — szlaki wstępujące, powrózki boczne zaś — oba rodzaje szlaków. Szlaki własne rdzenia występują we wszystkich powrózkach.

66