sryle w arch6

46 Architektura sakralna

MAŁE BUDOWLE CENTRALNE

Małe budowle centralne nie służyły zgromadzeniom gminy, lecz jako: baptysteria (tylko jedno w mieście); w ich środku - zagłębione baseny chrzcielne, do których wiodły schodki mauzolea, mieszczące sarkofag memoriae, nad uświęconymi miejscami (kościół Narodzenia Pańskiego w Betlejem, 43*; kościół Grobu Świętego w Jerozolimie, 38*).

-    Pierwowzorami były starożytne budowle centralne: kopułowe caldaria w termach, z basenem w środku, mauzolea i okrągłe świątynie

-    często stosowany był układ przestrzenny jak w bazylikach: środkowa, przekryta kopułą przestrzeń była podwyższona i miała okna w górnej części ścian,

Rawenna, tzw. mauzoleum Galii Placydii, ok. 440

spoczywających na architrawach lub arkadach kolumnady (Rzym,

S. Constanza*)

-    plany koliste lub wieloboczne

z półokrągłymi lub prostokątnymi niszami

-    w Cesarstwie Wschodnim i na terytoriach pod jego wpływami występuje plan krzyża greckiego

o czterech ramionach tej samej lub zbliżonej długości (tzw. mauzoleum Galii Placydii* w Rawennie). Od VI w. plan taki będzie punktem wyjścia dla typu bizantyjskiego kościoła krzyżowo-kopułowego, 47 n.*

-    wnętrza jednoprzestrzenne lub z obejściem.

Rzym, mauzoleum Konstancji (S. Costanza), IV w. Zapewne najstarsze mauzoleum chrześcijańskie, wzniósł je cesarz Konstantyn dla swej córki; ma plan koła otoczonego na przemian półkolistymi i prostokątnymi niszami; część środkowa sklepiona kopułą, obejście kolebką.