Top 4

/

otwaita na doświadczenia, twórcza, mająca poczucie swobody i niezależności, żyjąca „tu i teraz", realnie postrzegająca rzeczywistość społeczną i przyrodniczą, odpowiedzialna za siebie i innych ludzi, z którymi częściej kooperuje niż walczy Jeśli nawet człowiek czasami wchodzi w konflikt z normami prawnymi, obyczajowymi czy moralnymi, to nie rozgrzesza go żaden fakt z jego biografii (np niekorzystne warunki biopsychiczne czy socjokulturowe); ponosi on odpowiedzialność za to, co robi sam Genealogii zachowań przestępczych, zaburzonych należy się dopatrywać zatem bar dziej w zakłóceniu procesów wartościowania, regulowania i motywowania niż w niezależnym od działania człowieka układzie bodźców, czynników i sytuacji zewnętrznych Decyzja o podjęciu określonego działania przestępczego czy bohaterskiego (szczególnie nagannego lub szczególnie cennego) zależy zawsze od samego człowieka Okoliczności w nikłym stopniu mogą stanowić czynnik usprawiedliwiający odpowiedzialne lub nieodpowiedzialne zachowanie

Nawet notoryczni przestępcy są przeważnie świadomi celów własnych działań, wiedzą, czego chcą i jakimi środkami można to osiągnąć Ich działanie nie może być mechaniczne jako proste następstwo trudnej sytuacji życiowej, frustraq’i czy głębokiego stresu Jak twierdzi jeden z humanizujących kryminologów kanadyjskich M Cusson, przestępstwo wynika z wadliwego systemu wartości jednostki oraz przekonania, że jest ono opłacalne, nagradzające w sensie psychologicznym (czasami materialnym) Gdyby tak nie było, trudno byłoby w ogóle wyjaśnić, dlaczego ludzie dokonują przestępstw mimo ryzyka dolegliwych kar Nieletni przestępca chce tylko zaspokoić głębokie ludzkie potrzeby To właśnie dlatego można stwierdzić, te przestępstwo jest zakorzenione w człowieku: jest ono środkiem (spośród wielu innych) zaspokojenia potrzeb wpisanych w naturę ludzką (1981, s 245)

Podstawowym celem terapii — według modelu humanistycznego — jest stworzenie jednostce sprzyjających warunków jej rozwoju psychospołecznego Zmian, przewartościowań oraz modyfikacji własnego postępowania dokonuje sam podmiot, tj pacjent, w wyniku spotkań z terapeutą lub w kontakcie z grupą społeczną Istotą psychoterapii w ujęciu czołowego terapeuty i humanisty C. Rogersa jest pełna akceptacja człowieka szukającego w kontakcie terapeutycznym pomocy.

Im bardziej pacjent postrzega terapeutę jako osobę rzeczywistą, autentyczną i wczuwającą się, jako człmuieka, który go bezwarunkowo szanuje, tym bardziej będzie zmieniać statyczny, niewrażliwy, bierny i bezosobowy sposób egzystencji na sposób charakteryzujący się płynnym, zmiennym i akceptującym przeiywa-nicm zróżnicowanych uczuć osobistych (Kratochvil 1974, s. 65).

Terapia, zwłaszcza racjonalna, jest sposobem przywracania (zakłóconych, nieprawidłowych uprzednio) normalnych stosunków jednostki _z otoczeniom społecznym Może się ona wiązać ze stosowaniem stosunkowo piostych technik opartych na słowie (doradzanie, przekonywanie, sugerowanie itp) Czy wspomniane techniki mogą być jednak skuteczne wobec presji rozmaitych czynników działających aktualnie na jednostkę? W świetle badań nad skutecznością terapii wydaje się to całkiem możliwe

Winny być jednak spełnione następujące warunki:

-    terapeuta jest w stanie zaproponować jednostce inne niż przestępcze style i sposoby egzystencji, pozwalające na pełniejsze zaspokojenie potrzeb;

-    stosowane przez terapeutę techniki wpływu osobistego są dobrane adekwatnie do poziomu dojrzałości intelektualnej i emocjonalnej podopiecznego;

-    terapeuta jest dla podopiecznego osobą znaczącą, ważną, a jednocześnie stwarzającą klimat ciepła emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa

Biorąc pod uwagę fakt, iż środowisko, a nie tylko postać terapeuty może mieć dla osoby wadliwie przystosowanej zasadnicze znaczenie, można — wykorzystując założenia modelu terapii humanistycznej — prowadzić ją zbiorowo, w środowisku terapeutycznym, zwanym czasami społecznością terapeutyczną Taki rodzaj terapii jest nazywany także socjoterapią W czasie sesji terapeutycznej kładzie się nacisk na swobodne komunikowanie się, wyrażanie czy uświadamianie własnych i cudzych uczuć i myśli, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu wzajemnego zrozumienia, empatii oraz postępu w dojrzałości interpersonalnej Obecnie znamy wiele typów terapii grupowej rozwijającej rozmaite dyspozycje psychiczne człowieka, np. wrażliwość zmysłową, świadomość własnego ciała, możliwości twórcze, towarzyskie itp (Jankowski 1981).

Najciekawszymi formami psychoterapii grupowej, sprawdzonej w wieloletniej praktyce, są tzw. „Hcounler groups" albo „I-groups", czyli grupy spotkaniowe, treningi interpersonalne, których zasadniczym celem jest nabycie przez ich uczestników takich umiejętności interpersonalnych, jak: dostrzeganie siebie, innych ludzi oraz procesów zachodzących w grupie, w jej strukturze i dynamice, co ma prowadzić do bardziej dojrzałego społecznego funkcjonowania jednostki, tj adekwatnego reagowania na przepisy ról społecznych i kształtowania się prospołecznych, nieegoistycznych postaw Treningi interpersonabre, T-grupy stały się bardzo popularne, gdyż dzięki nim wielu ludzi mogło uzyskać własną tożsamość i autentyczność osobową, uwolnić się od konfliktów i napięć blokujących normalny rozwój Jednak nie można przeceniać ich znaczenia jako technik terapeutycznych Zdaniem jednego z krytyków metoda grup spotkaniowych - to jedynie przemijająca moda, sprzeczna

133