Untitled2(1)

VIII

Drobnomieszczańska myśl ekonomiczna

Szybki rozwój produkcji kapitalistycznej na początku XIX wieku \nglii i we Francji powoduje wzrost znaczenia burżuazji i osłabienie rycji feudałów oraz pogorszenie się sytuacji producentów droobnotowarach, którzy zasilają szeregi proletariuszy. Rewolucja przemysłowa pogor-ła też sytuację materialną klasy robotniczej. Napływ ludności wiejskiej miast spowodował wzrost bezrobocia, przedłużenie dnia roboczego i ob-kę płac. Procesy te szczególnie ostro wystąpiły we Francji, która na drogę woju kapitalizmu wstępowała z pewnym opóźnieniem. Wywołało to ostre lflikty z panującą dotychczas produkcją drobnotowarową. Protest przeciw i przejawom z pozycji drobnomieszczańskiej wysuwał głównie Jean arles Simonde de Sismondi (1779-1842).

ean Ch. Simonde de Sismondi był początkowo popularyzatorem idei Smitha. Następnie rewiduje swe poglądy, którym daje wyraz w 1819 u w dziele pt. Nowe zasady ekonomii politycznej.

\ Przedmiot ekonomii

stwa. jTeoretyczną

'rzedmiotem ekonomii p|ólitycznej jest dobrobyt materialny człowieka, tównym sposobem feahżacji tegó dobrobytu jest zapewnienię prawid-ego podziału wytworzonego bogactwa, co z kolei wymaga ingerencji podstawą rozumowania Sismondiego jest klasyczna

ekonomia angielska. Z ekonomii klasycznej przejmuje on teorię wartości opartą na pracy, teorię podziału - zysk traktuje jako potrącenie z produktu pracy robotnika, a wysokość płac zależy od kosztów utrzymania robotnika i jego rodziny, która odchyla się od tych kosztów pod wpływem mechanizmu rynkowego. Wysokość zaś procentu uważa za wynik podaży i popytu na rynku kapitału rzeczowego, a rentę gruntową tłumaczy urodzajnością gleby.

J. C. Simonde de Sismondi jest przeciwny abstrakcyjnym spekulacjom myślowym D. Ricarda, które uważa za pozbawione związku z rzeczywistością gospodarczą. Podkreśla natomiast zalety metody A. Smitha, który traktuje ekonomię jako naukę doświadczalną, uwzględniającą powiązania społeczne. Krytykuje natomiast Sismondi posługiwanie się przez klasyków angielskich metodą długookresowej równowagi statycznej. Uważa bowiem, że należy badać proces dochodzenia do równowagi, gdyż ma to największe znaczenie dla przedmiotu ekonomii, dla dobrobytu materialnego społeczeństwa. Umożliwia to badanie zakłóceń równowagi, które wywołują cierpienia ludzkości. Ich bowiem kosztem rozwija się postęp techniczny. Podstawą zaś krytyki wolnej konkurencji przez Sismondiego jest teza głosząca, że wolna konkurencja nie przetwarza wzrostu ilości dóbr we wzrost dobrobytu społeczeństwa w sposób samoczynny.

2. Teoria pauperyzmu

Podstawową wadą gospodarki kapitalistycznej zdaniem Sismondiego jest koncentracja własności i mechanizm konkurencji. W tych warunkach postęp techniczny wywiera rujnujący wpływ na gospodarkę, a szczególnie:

a)    powoduje masowe bezrobocie. Istnienie bezrobocia umożliwia oferowanie i przyjmowanie gorszych warunków pracy i płacy. Spauperyzo-wana zaś klasa robotnicza, nieoświecona i pozbawiona praw, nie partycypuje należycie w wytworzonym bogactwie, egzystując w prymitywnych warunkach. Klasa robotnicza żyjąca w nędzy jest mało wydajna, a jej niska konsumpcja ogranicza popyt na rynku;

b)    postęp techniczny w kapitalizmie prowadzi do ruiny producentów drobnotowarowych. Niski potencjał ekonomiczny drobnych wytwórców powoduje, że w warunkach konkurencji przegrywają oni i przekształcają się w proletariuszy poszukujących pracy. Powoduje to spotęgowany nacisk na i tak przepełniony rynek pracy, zaostrzając sytuację ekonomiczną