Untitled20

194

II. Klasyczna myśl ekonomia, Malthus i Marks

wartości opartej na koszcie produkcji, na który składały się zarówno koszty _DJ| i koszty kapitału.

młodości kształcony w tradycji ricardiańskiej, ale z silnym i głębokim t)0(3® niesprawiedliwości gospodarki kapitalistycznej. Usiłował on połączyć nieczułość ki"

Tak wyglądało środowisko, w którym pojawił się J. S. Mili, od najwcz_eś_t

ania.

nego liberalizmu z humanizmem reformy społecznej, w celu spowodow;

społeczeństwo i gospodarka stały się mniej zainteresowane biznesem dla samego H' 3 a więcej sztuką indy widualnego doskonalenia się i samospełnienia. Wniósł on do eko^ intelekt o tak szerokim horyzoncie, że potrafił jednocześnie dokonać znacz ^ przyczynków do politologii, filozofii literatury i ekonomii. Jego oryginalny wkład do mc ekonomicznej został nieco zamącony przez jego eklektyczne, otwarte na wszelką no. włączanie nowych elementów w ricardiańskic ramy i mimo iż stale podkreślał dedukc -charakter ekonomii jako dyscypliny naukowej, to jednak wypowiadał się za ciąghr sprawdzaniem aktualności teorii w świetle faktów. Mimo poprawności jego stanowią metodologicznego, podobnie jak w przypadku większości jemu współczesnych, u wprowadził on w czyn tego, co głosił.

Zainteresowanie Milla reformą społeczną sprawiło, że podkreśla z nacisk® rozróżnienie między niezmiennymi prawami produkcji i zmiennymi, instytucji'!!,;; określonymi prawami rządzącymi podziałem dochodów osobistych. Jego wysiłki, ab doprowadzić do spójności między teorią i stosowaniem jej w polityce, zaszeregowują: raczej do tradycji Smitha niż Ricardo. Jego eklektyzm utrudnia zaklasyfikowanie. z punktu widzenia ideologicznego: dorobek jego pióra zawiera silne cechy klasyczne:¹ liberalizmu i leseferyzmu, choć często wypowiadał się za interwencją państwa w gospoda: kę. Sprzeczność między interesami właścicieli ziemskich i interesami reszty społeczeństw była dla Milla elementem zakłócającym w systemie. Odrzucał jednak socjalisty:-'-potępienie prywatnej własności i konkurencji, sugerując natomiast wprowadzenie po stosowań instytucjonalnych, które by zachowały płynące z niego korzyści, a wyelinunow ły jaskrawe zło. Co więcej, jego optymizm doprowadził go do nowego spojrzenia nas zastoju, uwolnionego od ponurych dysonansów ricardiańskich.

J.S. Mili wniósł trwały i znaczący wkład do teorii ekonomicznej. Mimo że^ otwarcie nic przyznał, odrzucił w końcu ricardiańską teorię wartości opartej na pi^ac' miejsce rozwinął długookresową teorię w artości opartej na koszcie produkcji, kt°^_ zarówno koszty pracy, jak i kapitału. Rozszerzył ricardiańską teorię handlu ⁿ narodowego, umożliwiając wyjaśnienie remis of tracie w modelu przewagi komp^ara i był bliski wyraźnego rozwinięcia koncepcji cenowej elastyczności popytu- ^eS i pomyślana obrona prawa Saya ostatecznie uratowała je od zmasakrował ^ heterodoksyjną krytykę. Jego teoria pieniądza stworzyła możliwość sł°t stf psychologicznej teorii cykli koniunkturalnych. Pod koniec swojej kariei) z podtrzymywania doktryny funduszu płac, pozbawiając ważnego argumentu ^    ,. pi>

w drodze przetargów' zbiorowych lub przemian politycznych. Ortodoksja pozo'' ‘ j_VVj(i panowaniem ekonomii Milla aż do końca XIX w., lekceważąc w dużej mierze u hłvsknl li wpito o/Hnhioneon imnonniaca brodu, malkontenta — Karola

nego tych, którzy uważali, że masy społeczne nie są w stanie uzyskiwać p°d"

Kluczowe pojęcia

Stan zastoju Milla Koszty stałe Koszty rosnące Termu of trade

Psychologiczna teoria fluktuacji gospodarczych

Szkoła obiegu pieniężnego Szkoła bankowości

_)oktrvna funduszu płac

biotycznie malejące przychody

feorm procentu oparta na abstynencji

detoda aprioryczna

Yjwa produkcji

Yaua dystrybucji

Eklektyzm Milla

filozoficzni radykałowie (utylitarianie) iedonizm

Pytania do powtórki, dyskusji i badań

1    Napisz esej o różnych wpływach wywieranych na J. S. Milla i ich znaczeniu w kształtowaniu jego eklektycznych poglądów na teorię i politykę ekonomiczną.

2.    Wytłumacz problemy, na jakie natrafiła ekonomia ricardiańska w okresie od 1820 do 1850 r.

3.    Oceń krytycznie poglądy W. Nassau’ą Seniora na właściwą metodę ekonomii.

4.    Napisz esej o rozróżnieniu między prawami produkcji i podziału u J. S. Milla i przedstaw swój pogląd na ważność tego rozróżnienia.

5.    Jakie były poglądy J. S. Milla na konkurencję i własność prywatną jako przyczyny zamieszek społecznych? Jakie są twoje poglądy?

6.    Mili przekształcił klasyczne pojęcie stanu zastoju z ponurej ostateczności w utopijną wizję. Wyjaśnij.

2    Napisz esej o poglądach Milla na kobiety i równość. Jak sądzisz, czy problem

8 f^^a,"^stwa k°biet został rozwiązany w Stanach Zjednoczonych?

^na założeniu o istnieniu konkurencyjnych rynków.

9- Wyjaśnij teorię wartości Milla i pokaż, czym różni się od teorii Ricardo.

' Nlor»l--

yjusnij, w jaki sposób zwyczaj może przekreślić lub zmodyfikować predykcje oparte

'tsz esej, w jaki sposób Mili był w stanie rozszerzyć i ulepszyć teorię przewagi tomparatywnej Ricardo.

1(1. Nap

¹ Ta

roztargniona profesorka wróciła z jeszcze jednym zadaniem dla ciebie. Tym razem ^recenzuje świeżo opublikowaną książkę, dowodząeą. że użyteczność jest wspotza ezna ' że tym, co ma znaczenie, jest relatywne położenie danej osoby, a nie bezw zg ę ^ wielkość jej dochodu. Przypomina sobie, że Mili omawiał ten temat i sądzi, że o nośny ^{Cytal z} Milla brzmi: Ludzie nie pragną być bogatymi, ale bogatszymi od innych ludzi.

^Ce, żebyś skompletował odpowiedni odsyłacz bibliograficzny.

"“U R p

Proponowane lektury

t\.P 'pi

Vty ^ l,_llr' ^^^OSophy of J.S. Mili, Oxford Univer$ity Press, London 1963.

"-lian-, w: Collected Works of John Stuart Mili, University of Toronto Press, Toronto 1965.