194
II. Klasyczna myśl ekonomia, Malthus i Marks
wartości opartej na koszcie produkcji, na który składały się zarówno koszty DJ| i koszty kapitału.
młodości kształcony w tradycji ricardiańskiej, ale z silnym i głębokim t)0(3® niesprawiedliwości gospodarki kapitalistycznej. Usiłował on połączyć nieczułość ki"
Tak wyglądało środowisko, w którym pojawił się J. S. Mili, od najwcześt
ania.
nego liberalizmu z humanizmem reformy społecznej, w celu spowodow;
społeczeństwo i gospodarka stały się mniej zainteresowane biznesem dla samego H' 3 a więcej sztuką indy widualnego doskonalenia się i samospełnienia. Wniósł on do eko^ intelekt o tak szerokim horyzoncie, że potrafił jednocześnie dokonać znacz ^ przyczynków do politologii, filozofii literatury i ekonomii. Jego oryginalny wkład do mc ekonomicznej został nieco zamącony przez jego eklektyczne, otwarte na wszelką no. włączanie nowych elementów w ricardiańskic ramy i mimo iż stale podkreślał dedukc -charakter ekonomii jako dyscypliny naukowej, to jednak wypowiadał się za ciąghr sprawdzaniem aktualności teorii w świetle faktów. Mimo poprawności jego stanowią metodologicznego, podobnie jak w przypadku większości jemu współczesnych, u wprowadził on w czyn tego, co głosił.
Zainteresowanie Milla reformą społeczną sprawiło, że podkreśla z nacisk® rozróżnienie między niezmiennymi prawami produkcji i zmiennymi, instytucji'!!,;; określonymi prawami rządzącymi podziałem dochodów osobistych. Jego wysiłki, ab doprowadzić do spójności między teorią i stosowaniem jej w polityce, zaszeregowują: raczej do tradycji Smitha niż Ricardo. Jego eklektyzm utrudnia zaklasyfikowanie. z punktu widzenia ideologicznego: dorobek jego pióra zawiera silne cechy klasyczne:1 liberalizmu i leseferyzmu, choć często wypowiadał się za interwencją państwa w gospoda: kę. Sprzeczność między interesami właścicieli ziemskich i interesami reszty społeczeństw była dla Milla elementem zakłócającym w systemie. Odrzucał jednak socjalisty:-'-potępienie prywatnej własności i konkurencji, sugerując natomiast wprowadzenie po stosowań instytucjonalnych, które by zachowały płynące z niego korzyści, a wyelinunow ły jaskrawe zło. Co więcej, jego optymizm doprowadził go do nowego spojrzenia nas zastoju, uwolnionego od ponurych dysonansów ricardiańskich.
J.S. Mili wniósł trwały i znaczący wkład do teorii ekonomicznej. Mimo że^ otwarcie nic przyznał, odrzucił w końcu ricardiańską teorię wartości opartej na piac' miejsce rozwinął długookresową teorię w artości opartej na koszcie produkcji, kt°^_ zarówno koszty pracy, jak i kapitału. Rozszerzył ricardiańską teorię handlu n narodowego, umożliwiając wyjaśnienie remis of tracie w modelu przewagi kompara i był bliski wyraźnego rozwinięcia koncepcji cenowej elastyczności popytu- eS i pomyślana obrona prawa Saya ostatecznie uratowała je od zmasakrował ^ heterodoksyjną krytykę. Jego teoria pieniądza stworzyła możliwość sł°t stf psychologicznej teorii cykli koniunkturalnych. Pod koniec swojej kariei) z podtrzymywania doktryny funduszu płac, pozbawiając ważnego argumentu ^ ,. pi>
w drodze przetargów' zbiorowych lub przemian politycznych. Ortodoksja pozo'' ‘ jVVj(i panowaniem ekonomii Milla aż do końca XIX w., lekceważąc w dużej mierze u hłvsknl li wpito o/Hnhioneon imnonniaca brodu, malkontenta — Karola
nego tych, którzy uważali, że masy społeczne nie są w stanie uzyskiwać p°d"
Stan zastoju Milla Koszty stałe Koszty rosnące Termu of trade
Psychologiczna teoria fluktuacji gospodarczych
Szkoła obiegu pieniężnego Szkoła bankowości
)oktrvna funduszu płac
biotycznie malejące przychody
feorm procentu oparta na abstynencji
detoda aprioryczna
Yjwa produkcji
Yaua dystrybucji
Eklektyzm Milla
filozoficzni radykałowie (utylitarianie) iedonizm
1 Napisz esej o różnych wpływach wywieranych na J. S. Milla i ich znaczeniu w kształtowaniu jego eklektycznych poglądów na teorię i politykę ekonomiczną.
2. Wytłumacz problemy, na jakie natrafiła ekonomia ricardiańska w okresie od 1820 do 1850 r.
3. Oceń krytycznie poglądy W. Nassau’ą Seniora na właściwą metodę ekonomii.
4. Napisz esej o rozróżnieniu między prawami produkcji i podziału u J. S. Milla i przedstaw swój pogląd na ważność tego rozróżnienia.
5. Jakie były poglądy J. S. Milla na konkurencję i własność prywatną jako przyczyny zamieszek społecznych? Jakie są twoje poglądy?
6. Mili przekształcił klasyczne pojęcie stanu zastoju z ponurej ostateczności w utopijną wizję. Wyjaśnij.
2 Napisz esej o poglądach Milla na kobiety i równość. Jak sądzisz, czy problem
8 f^a,"stwa k°biet został rozwiązany w Stanach Zjednoczonych?
na założeniu o istnieniu konkurencyjnych rynków.
9- Wyjaśnij teorię wartości Milla i pokaż, czym różni się od teorii Ricardo.
' Nlor»l--
yjusnij, w jaki sposób zwyczaj może przekreślić lub zmodyfikować predykcje oparte
'tsz esej, w jaki sposób Mili był w stanie rozszerzyć i ulepszyć teorię przewagi tomparatywnej Ricardo.
1(1. Nap
1 Ta
roztargniona profesorka wróciła z jeszcze jednym zadaniem dla ciebie. Tym razem recenzuje świeżo opublikowaną książkę, dowodząeą. że użyteczność jest wspotza ezna ' że tym, co ma znaczenie, jest relatywne położenie danej osoby, a nie bezw zg ę ^ wielkość jej dochodu. Przypomina sobie, że Mili omawiał ten temat i sądzi, że o nośny Cytal z Milla brzmi: Ludzie nie pragną być bogatymi, ale bogatszymi od innych ludzi.
Ce, żebyś skompletował odpowiedni odsyłacz bibliograficzny.
"“U R p
Proponowane lektury
t\.P 'pi
Vty ^ l,llr' ^^OSophy of J.S. Mili, Oxford Univer$ity Press, London 1963.
"-lian-, w: Collected Works of John Stuart Mili, University of Toronto Press, Toronto 1965.