170 n. Klasyczna myśl ekonomia, Malthus i Marks
ekonomię polityczną jako traktującą o naturze, produkcji i podziale bogactĘ^— stawy ekonomii jako nauki spoczywają na czterech, samych przez się
zasadach, a zadaniem ekonomisty jest rozwinięcie trafnej terminologii i kieról^H regułami logiki, tak ażeby jego wnioski odpowiadały przyjętym przesłankom7*1' uważał, że ekonomiści marnowali czas, starając się zebrać więcej informacji g||H nych, i że powinni skierować swoje wysiłki na ulepszenie logicznej spójności ekonomicznej:
przesłanki (ekonomisty) składają się z bardzo niewielu ogólnych twierdzeń jgj obserwacji lub świadomości, niemal nie wymagających dowodu lub nawet formatu-', stwierdzenia, które niemal każdy człowiek, jak tylko je usłyszy, uzna za dobrze znane jv '» myślom, lub co najmniej za zawarte w swojej poprzedniej wiedzy; a wnioski przez nit wysnuwane są niemal tak ogólne jak też, jeśli rozumował poprawnie, tak pewne jak jc przesłanki3
Cztery elementarne według Seniora podstawy ekonomii jako nauki to: (1) zasac, racjonalności, polegająca na tym, że ludzie są racjonalni, umieją kalkulować i ze usiłuj osiągnąć bogactwo przy minimum wyrzeczeń; (2) maltuzjańska doktryna ludnościos, (3) zasada malejących przychodów w rolnictwie; i (4) zasada historycznie rosnący; przychodów w przemyśle. Taki pogląd na ekonomię jako dyscyplinę czysto dedukcyjc miał ważne konsekwencje dla dalszego rozwoju teorii ekonomicznej. Zanim jedni zbadamy te konsekwencje, przyjrzymy się innemu interesującemu aspektowi stanowi ! metodologicznego Seniora.
Senior był jednym z pierwszych ekonomistów, którzy utrzymywali, że ekonom powinna być nauką pozytywną. Senior sądził, że ekonomista jako naukowiec powir* starać się rozróżniać między sądami normatywnymi a pozytywną analizą ekonomiczni Jednym z przykładów tego poglądu w systemie Seniora jest jego rozróżnienie międ? (1) powszechnymi prawami rządzącymi charakterem i wytwarzaniem bogactwa a (2) 2 darni rządzącymi podziałem dochodu, które pozostają w określonym stosunku szczególnych zwyczajów i struktury instytucjonalnej danej gospodarki. J.S. później z tego rozróżnienia między prawami produkcji i podziału kamień swojego systemu. Senior utrzymywał, że ekonomista jako naukowiec może vvs^aZ^j^> konsekwencje różnych działań ekonomicznych lub na możliwe środki osiągania ^ danych celów, byleby nie opuszczał pola pozytywnej analizy naukowej i nie sądów wartościujących na temat pożądanych kierunków działania. Mówiąc P° ekonomista powinien zajmować się tym, co jest, a nie tym, co być powinnajp (ekonomistyj bez względu na to, jak dalece są ogólne i prawdziwe, nie upowaŻflHĘn dodania choćby jednej zgłoski porady4. r_ nu
■jffi
ad
niepomyślne skutki dla ekonomii postricardiańskiej. Sprzeczności między teofl,
Akceptacja metodologii, którą praktykował Ricardo, a objaśniał e
2 W. Nassau Senior. New York 1951, s. 1.
3 Ibidem, s. 2—3.
.4/1 Outline of the Science of Political Econuniy,
trzy*11311 • ^ ^ sposobów oceny adekwatności teorii jest poddanie testowi jej zdolności do p Jedny^nją prZySZtości. Ekonomia ricardiańska, pomimo swojej abstrakcyjnej formy, prze"1 ^o‘nriUj0wana w celu dostarczania rozwiązań aktualnych kwestii polityczno-Z°S nodarczych; dlatego stworzyła ona pewne prognozy, które można było testować ,gosp° pnrównuiac te prognozy z materiałem empirycznym, możemy wykryć
e ujawniły się w latach trzydziestych i czterdziestych XIX w., zostały vvistości4- \ ^ ignorowane; a pomimo że dowody empiryczne przeczyły wielu
w dużej 1111 esłankom systemu teoretycznego Ricardo, ekonomiści z uporem P^513!0!; modelu ricardiańskiego.
empiiy^n ekonomii ricardiańskiej. Ażeby dojść do tego, zajmiemy się trak-
^waniem z pozycji postricardiańskiej pewnych podstawowych treści teorii ortodoksyjnej, °maltuzjańskiej teorii ludności, doktryny funduszu płac, malejących przychodów i renty, Ura" spadkowej tendencji stopy zysków w czasie.
W okresie po opublikowaniu Zasad Ricardo, ekonomiści zatroskani głęboko problemem ludności, zaczęli sugerować, że jedynym sposobem uniknięcia przerażających konsekwencji przeludnienia zapowiadanego przez teorię Malthusa byłoby stosowanie w rodzinach pewnego rodzaju antykoncepcji. Wnioski te formułowano zawsze ostrożnie, ze względu na ostrą reakcję, jaką antykoncepcja wywoływała ze strony Kościoła i opinii publicznej. Istnieje pod dostatkiem dowodów na to, że czołowi ekonomiści tego okresu, z wyjątkiem McCullocha, w swoich prywatnych poglądach sprzyjali pewnym fonnom antykoncepcji, ale w swoich publicznych wypowiedziach popierających antykoncepcję byli ostrożni.
Typowym przykładem ekonomisty owej epoki, jednocześnie akceptującym i od-reucającym maltuzjańską teorię ludności, był Nassau Senior. Mimo iż w 1836 r.
*)°VV^"!no^c* ros*a szybciej niż ludność.
arakteryzował tę teorię jako jeden z filarów, na którym wspiera się nauka ekonomii, to 1 Majm'e'C wcze^n'ej- w 1829 r., opublikował swoją korespondencję przeprowadzoną usem, razem ze swoimi wykładami wygłoszonymi rok wcześniej, w których WaDst^le.k'vest'onował wniosek Malthusa. że ludność wykazuje tendencję do szybszego z podaż żywności. Zdaniem Seniora, doświadczenie historyczne wskazywało, że
c 1 ementr' parC**a 11 s^'m schemacie analitycznym teoria ludności Malthusa stanowiła istotny wVjaśnicni >ICt™° tw*erc*z^ ze jednym z ważniejszych celów ekonomii powinno być Cz-Vnnikam' CZ^nn'^®w określających podział dochodu, i był szczególnie zainteresowany Prob|Cm / . ^°w°dującymi zmiany podziału dochodu w czasie. Ricardo rozwiązał ten renty ,1 rezydualnej teorii podziału dochodu. Krańcowa uprawa nie przynoszą-
• “'‘U Wedlu o ------„a ruv, jv.„
' dl!»eg0 " teor'i Malthusa na poziomic odpowiadającym minimum egzystencji
w tym pUnkejS & W^so^0^ renty; reszta produktu składa się z płac i zysków. To właśnie Ustalana f teoi'a Malthusa odgrywa kluczową rolę. Długookresowa stawka płacy jest
' toWar^yS/,\‘! resztę można łatwo podzielić między płace i zyski (por. rysunek 5.3 Cy niu tekst. 7nwip.rninrv nełne wviaśnienie ricardiańskiei teorii Dodziału