Untitled19

192 LI. Klasyczna myśl ekonomia, Malthus i Marks

ne boomy finansowe i w takich czasach właściwą byłaby polityka wią_Zanj_g banknotów ze złotem, głoszona przez szkołę obiegu pieniężnego.

Fundusz płac — pokajanie się Milla

Niektórzy ekonomiści i liczni popularni autorzy posługiwali się doktryną płac jako argumentem przeciwko tworzeniu związków zawodowych. Zgodnie fUl funduszu płac, stawka płac była określona przez ilość siły roboczej i fundusz płJ|^| wszelkie próby podwyższenia płac, podejmowane przez siłę roboczą bez wz.ei_ę(j_u środki, były bezowocne. Jest to przykład, w jaki sposób wykorzystywano ortodoks teorię ekonomii do udowodnienia, że próby poprawy sytuacji materialnej klasy robotni ^ poprzez bardziej wyrównany podział dochodu nie miały szans powodzenia. Mili sądzi) !■ jego wyjątkowym wkładem do myśli ekonomicznej było rozróżnienie między stały nr prawami produkcji a prawami podziału określanymi przez czynniki instytucjonałr i kulturowe i że motywem tego rozróżnienia była jego chęć złagodzenia przez huraaniza konserwatywnych wniosków ricardian.

Mimo iż Mili akceptował doktrynę funduszu płac, to jednak popierał tworzenie związków zawodowych. W tym swoim postępowaniu kierował się rozumowaniem Adam Smitha, który wykazał, że pojedynczy niezorganizowany pracownik w procesie przetargi płacowych był w sytuacji relatywnie gorszej niż pracodawca. Millowi wydawało się. k związki zawodowe i strajki były w ręku pracowników właściwymi środkami dc przeciwważenia potęgi zatrudniających ich przedsiębiorstw. Być może to. że Mil akceptował teorię funduszu płac, tłumaczy się jego głębokim zatroskaniem konsekwer cjami nieregulowanego wzrostu ludności. Po opublikowaniu szóstego wydania jego ZaW. ale przed publikacją wydania siódmego, Mili opracował recenzję książki Willi®* Thomtona, w której autor poddał krytyce stosowanie analizy podażowo-popytowej d rynków siły roboczej i odrzucił doktrynę funduszu płac. W swej recenzji Mili zaak.epto"^J niemal wszystkie argumenty Thomtona, formułując wniosek, że twierdzenie jakob.> związki zawodowe nie mogły uzyskiwać podwyżek płac, jest bezpodstawne.

.iska n-taiis

Według doktryny funduszu płac, popyt na siłę roboczą był ustalony w s|

bezwzględny przez wielkość funduszu płac. Mili wycofał się później z tego stanów ^ rzecz poglądu, że aczkolwiek maksymalna kwota funduszu płac, która może być wypłatę, jest określona, to przy danej sile roboczej i stawce płac kwota ta może m ^ wyczerpana. Przy takim rozumowaniu stawka płac nie jest ostatecznie ustalo^naf*jj| istnieje wachlarz możliwych stawek plac. Związki zawodowe mogą zatem podwyżki płac w procesach przetargowych.

Mimo że Mili w 1869 r. w swojej recenzji książki Thomtona odrzucił funduszu płapT'w~śIochttYŁQ wydaniu jego Zasad z 18j7T-Junie ukazały się żadne^^a dotyczące tego tematu, poniewazzdaniem Milla, te nowe zjawiska jeszcze nie włączenia do ogólnego traktatu o ekonomii politycznej²⁹. Jest to sprawa dość zag^a ponieważ już w 1862 r. w piątym wydaniu swoich Zasad Mili doszedł do wnlO|®"

d siły przetargowej pracodawcy i pracownika, i że dla pracowników ważnym place z^a*^eżą °_nlocnienia swojej siły jest związek zawodowy³⁰. Ta niespójność jest jeszcze sposobem ^w^_aCj_{em s}tarań Milla o utrzymanie się w ogólnych ramach ekonomii klasycznej, jedny¹¹¹ P^r/' j _sj_ę /a m{odu od swojego ojca, i danie jednocześnie upustu humanistycznym której nauc'ó    ,_omaoafy _się reformy społecznej skupionej wokół bardziej zrównanego

uczuciom. ^ktf podział¹¹ dochodu.

Podsumowanie

Badania nad rozwojem ortodoksyjnej teorii ekonomicznej w ciągu pięćdziesię-■ kilku lat po publikacji Zasad Ricardo w 1817 r. ujawniły interesujące sprzecz-®} j ja^yżujące się prądy. Rosnąca profesjonalizacja ekonomii, rozwój literatury socjalistycznej i humanistycznej, oraz sprzeczność między teorią a rzeczywistością. wszystko to razem wywołało krytykę analizy ricardiańskiej. Ekonomiści siali się bardziej świadomi swej dyscypliny i zaczęli zwracać się ku kwestiom zakresu i metody ekonomii i rozróżniania między myślą ekonomiczną pozytywną i normatywną. W miarę jak postępował rozwój gospodarczy i rozszerzał się zakres dostępnych danych, uwidoczniała się rosnąca rozbieżność między teorią a faktami, wywołując istotne /asirzeżenia co do głównych elementów ricardiańskiej konstrukcji, jak maltuzjańska teoria ludności, zasada historycznie malejących przychodów i przewidywany spadek stopy zysków w czasie.

rozwinięcia teorii abstynencji tłumaczącej zjawisko procentu oraz teorii

Maltuzjańska teoria ludności była ważną częścią składową systemu ricardiańskiego, ponieważ pozwalała na rozwinięcie rezydualnej teorii podziału dochodu. Wraz ze stopniowym odchodzeniem od niej, doktryna funduszu płac stawała się zarówno krótko-jak i długookresową teorią płac. Ekonomia ricardiańska wnioskowała, że przychody będą ^{się zmn}'^ejszać z biegiem czasu, ponieważ zakładała, iż przemiany technologiczne ^ rolnictwie nie potrafią równoważyć krótkookresowego zmniejszania się przychodów. Byck^⁶. ^est‘^a długookresowych przychodów w rolnictwie jest sprawą badań empirycz-tegof^{3 niededukc}yj^|ie8° rozumowania, a ponadto dostępne dane zdawały się przeczyć _d-°^^u Predykcjom modelu teoretycznego. Ricardo stwierdził, również drogą ‘knych' ^sP^a(łek stopy zysku w czasie; jednakże z powodu braku zarówno dostępnych obserw ^Stal'^Sty^czny^ch, jak i technik mierzenia stopy zysków, wzrost przychodów ; ^najbard ^ ^{W ro}*ⁿ'^ctwi^e stawia ważność tego wniosku pod znakiem zapytania. Jednym Hieustęni- ^le^*^nteres^ujących i zdumiewających aspektów okresu postricardiańskiego jest w oblj_Cżu ^SC‘ ^żł^akh ekonomiści kurczowo trzymali się predykcji modelu ricardiańskiego ^entuzjastv ^PrZeczący^ch im dowodów empirycznych. Tłumaczy się to w dużym stopniu ^ricarcliański tf¹ P^rzyj^ęc'^eni. z jakim spotkał się wielce abstrakcyjny i dedukcyjny model ^Warto.ści _0n, ^0sn3^ca świadomość trudności logicznych tkwiących w czystej teorii ^Prowadzi) ^ ⁰³ ^^racy * ^reakcJ^{a na} krytykę podniesioną przez ricardiańskich socjalistów

uem t o

’²* s. 772-773.