Untitled9(2)

Bilans dochodu (produktu społecznego brutto) zapisu

zyski brutto f/*> płace (HO

produkt społeczny brutto |Vi

inwestycje brutto (I) konsumpcja kapitalistów konsumpcja robotników produkt spółwznTlmltm

Teoria Kaleckiego wyjaśniła rolę dodatkowej siły kreowanej w drodze deficytu budżetowego lub osiągania eksportowej — środków, które „...umożliwiają kapitalistom i zysków przewyższających ich własne zakupy dóbr i usług”³ więc także podstawy do zrozumienia ekonomicznej roli pańs ekspansji na rynki zagraniczne. Tym ostatnim zajmę się miast w kwestii pierwszej warto przypomnieć, że już w 1933 r,l wyjaśniał, iż przy nakręcaniu koniunktury nie chodzi o to rząd wydaje pieniądze (istotne, że je wydaje w ogóle), lecz o to bierze”³². Jeżeli wydatki państwa mają działać bodźcowo, należy nie z podatków, ale z banku emisyjnego, tworząc tymi popyt z niczego. Kalecki nie szczędził kąśliwych uwag pod „trustu mózgów” prezydenta F. Roosevelta, wskazując, iż słabe zrozumienie funkcjonowania mechanizmu koniunktura (Chodziło o to, że roboty publiczne planowane przez rząd w znacznym stopniu finansowane z podatków).

3.3. Inwestycje — główna zmienna objaśniająca cykl

Najbardziej wyraziste sformułowanie istoty poglądów Ka znajdujemy w artykule popularyzującym jego teorię (Istota koniunktury, 1935 r.). „Oto okazuje się — wywodzi autor j inwestycje wpływają na poprawę koniunktury tylko w wykonywania, otwierając wentyl, przez który dostaje się do darstwa społecznego dodatkowa siła nabywcza. Natomiast cyjny charakter tych inwestycji stanowi przyczynę zahamd a wreszcie i załamania ożywienia, właśnie bowiem wzrost wytwórczego przemysłu jest wszakże czynnikiem, który Wi

citi*

^ł“ M. Kalecki Teoria dynamiki gospodarczej, w: Dzieła, tom 2, ed.

³² M. Kalecki Nakręcanie koniunktury światowej, w: Dzieła, tom i, ei-

³³    Ibidem.

p_rzebie2U procesu koniunkturalnego kładzie kres oży-

***$? ^tU

**2, podana rola inwestycji t 1 kule Teoria cyklu kann,

* SLna w Essays in the

P°^ft, - konkluduje Kalecki - że na pytanie, co wywołuje

równie dobitnie zostaje sformułowana koniunkturalnego (1937 r.j. a następnie Theory of Economic Fluctuatiorts (1939 r.):

Widzimy

krvzysy, można krótko odpowiedzieć: wywołuje je oko-1*-. j_S inwestycje nie tylko są wytwarzane, ale i same wytwarzają. **^cZD°.^S’i_e rozpatrywane jako wydatki są źródłem dobrej koniunktu-^lDW _kaźcjy j_ch wzrost poprawia stan interesów i pobudza wzrost inwestycji- Ale jednocześnie każda inwestycja powiększa zasób urządzeń kapitałowych i od pierwszej chwili jej uruchomienia konkuruje ze starszymi generacjami tych urządzeń. Tragedia inwestycji polega na tym, że wywołują kryzysy, ponieważ są pożyteczne"-¹⁵.

Cytaty te świadczą, że w koncepcji Kaleckiego kluczem do zrozumienia wahań koniunkturalnych jest popytowy oraz produkcyjny efekt wydatków inwestycyjnych.

Należałoby zatem odłożyć na razie sprawę cyklu i zająć się odrębnie („statycznie") ową podwójną rolą inwestycji, a przede wszystkim skierować uwagę na wyjaśnienie mechanizmu przenoszenia zmian w wydatkach inwestycyjnych na zmiany globalnego popytu i dochodu narodowego (czyli mechanizmu mnożnika inwestycyjnego) w gospodarce, która funkcjonuje w warunkach niepełnego wykorzystania czynników produkcji. Ale kwestie te omówiłam przedstawiając teorię J- M. Keynesa, dlatego ograniczę się do kilku niemal hasłowych konstatacji oraz paru spostrzeżeń.

^^an'^em Kaleckiego (Parę uwag o teorii Keynesa, 1936 r.), to • • Keynes — mimo że cechowało go „...statyczne właściwie ■ ^^sc'^e d° zagadnienia, które z natury swojej jest dynamiczne [...] w sposób wyczerpujący ścisły związek zachodzący miedzy tymi Prod¹¹^^ .^[inwestycji - E.D.] a ruchem ogólnego zatrudnienia, * dochodu"Natomiast Kalecki wyjaśni! popytowy efekt i _{w s} ^0łv, ^lnwestycyjnych dosyć pobieżnie; stosunkowo najszerzej ^{sob zb}liżony do ujęcia Keynesa w (powoływanym) artykule

^4<M Kl u-

³³ M j,^a.^e . ktota poprawy koniunktury, w: Dzielą, tom 1, ed. cii., s. 230-231. ³⁶ M K³,^ec^( Teoria cyklu koniunkturalnego, w: Dzieła, tom 1, ed. dt., s. 308 i 549. ®ecki Parę uwag o teorii Keynesa, w: Dzieła, tom 1, ed. cii., s. 272 i 273.

87