USG układu m szk dla początkujących

• • • • •

openmedica ptiblfehing

zdrowie dla lekarzy: kardiologia ginekologia chirurgia onkologia radiologia genetyka choroby zakaźne konferencje

O,

Ultrasonografia układu mięśniowo-szkieletowego dla początkujących

Opublikowane: 2009-08-0? w radiotog.pt

Słouja kluczowe:

Dziedzina : radiologia

Ultrasonografia jest metodą obrazowania, której wynik i konsekwencje kliniczne za nim idące w dużym stopniu uzależnione są od wiedzy i umiejętność badającego. Na całym świecie dąży się do ujednolicenia systemu szkolenia ultrasonografii układu mięśniowo-szkieletowego (MSUS), co ma zaowocować ustandaryzowaniem przeprowadzanych badań. Lista ułożeń pacjenta i pozycji ustawień głowicy, dzięki którym, można uzyskać typowe ultrasonograficzne projekcje, znajduje się na oficjalnej stronie The European League Against Rheumatism (EULAR)-www.eular.com [2]. Każdą strukturę anatomiczną należy uwidocznić w dwóch prostopadłych do siebie płaszczyznach. Głowicę należy przykładać w taki sposób, aby w przekroju podłużnym do długiej osi ciała obszar proksymalny widoczny był po lewej stronie ekranu, część dystalna pojawi się wtedy po stronie prawej [Rys. 1 ]. W przekroju poprzecznym po lewej stronie monitora powinny być widoczne struktury anatomiczne zlokalizowane bliżej badającego [Rys.2).

blisko głowicy
przyśrodkowo	bocznie
względem badającego względem badającego
daleko od głowicy
Rys. 1.
blisko głowicy
cześć proksymalna	część dystalna
daleko od głowicy

Rys. 2.

By prawidłowo uwidocznić staw barkowy w badaniu MSUS, pacjent powinien siedzieć z kończyną górną zgiętą w stawie łokciowym pod kątem 90 stopni, dłoń ułożona w supinacji, powinna być oparta o udo badanego. W trakcie badania dynamicznego zaleca się ruchy biernej i/lub czynnej zewnętrznej i wewnętrznej rotacji ramienia, ze stawem łokciowym nadal zgiętym pod kątem 90 stopni. EULAR wyszczególnia dziewięć rekomendowanych przekroi do oceny stawu barkowego. Celem uwidocznienia zmian zapalnych najbardziej przydatne są przednie, boczne i tylne zarówno podłużne jak i poprzeczne projekcje w ułożeniu rotacyjnym. Czułą techniką wykrywającą nawet niewielką ilość wysięku w stawie jest projekcja pachowa podłużna [2].

Rys. 3. Przekrój poprzeczny przedni na wysokości dołka ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia, h - kość ramienna, t -ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia, d - mięsień naramienny.

Rys. 4. Przekrój poprzeczny przedni w maksymalnej rotacji wewnętrznej ramienia, h - kość ramienna, t - ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego, d - mięsień naramienny.

Przedstawienie wszystkich standardowych przekroi przekracza możliwości tego opracowania, dlatego dociekliwych odsyłam do publikacji [2],

By prawidłowo przeprowadzić i ocenić MSUS konieczna jest, nie tylko wnikliwa znajomość anatomii narządów układu ruchu, ale również odzwierciedlenie jej w badaniu ultrasonograficznym. U zdrowego pacjenta jama stawowa jest przestrzenią potencjalną. Minimalna ilość płynu stawowego może być widoczna w stawach: kolanowych, biodrowych, nadgarstkowych i śródręcznopaliczkowych [1]. Kość nie przepuszcza wiązki ultradźwiękowej, dlatego widoczna jest jako hyperechogeniczna linia generująca cień akustyczny. Chrząstka stawowa jest jednorodną warstwą zwykle bezechową, ostro odgraniczoną hyperechogenicznymi brzegami: grubszym kostno-chrzęstnym i cieńszym chrzęstno-maziówkowym. Zdrowe ścięgno w przekroju podłużnym charakteryzuje się włókienkową strukturą, która w przekroju poprzecznym jawi się jako gęsto upakowane echogeniczne kropki. Należy pamiętać, że jeśli wiązka ultradźwięków nie jest idealnie równoległa do długiej osi ścięgna, niektóre obszary stają się bezechowe (zjawisko anizotropii) i może to symulować jego przerwanie. Nerwy w ultrasonografii są hypoechogeniczne, o bardziej niż ścięgna kropkowanej strukturze.

W MSUS mają zastosowanie głównie głowice liniowe, o częstotliwościach w przedziale od 3-25MHz. Wraz ze wzrostem częstotliwości rośnie rozdzielczość obrazu, a maleje penetracja w głąb tkanek [Rys.5][3]. Długość głowic waha się od 2 do 6cm. Krótka głowica tzw. „kij hokejowy" jest idealna do badania małych, powierzchownych struktur i oceny trudnodostępnych rejonów np.: patologii w stawie śródstopno-paliczkowym palucha. Długa głowica pozwala stabilniej przeprowadzić badanie dużych stawów. Schmidt i Backhaus w swojej publikacji [3] podają, iż przy pomocy głowic o wysokiej częstotliwości 6-13MHz sąw stanie ocenić większość struktur układu mięśniowo-szkieletowego oraz dodatkowo ślinianki, tętnice palców i tętnice skroniowe. Głowice 3-9MHz stosująw obrazowaniu stawu biodrowego, żył kończyn dolnych oraz tętnic, głównie kręgowych.

1 3 5 7 10 1 5 20 MHz

Rys. 5. Preferowane częstotliwości ultradźwięków do oceny poszczególnych stawów w zależności od głębokości na jakiej są zlokalizowane.

Podczas badania ultrasonograficznego lewa ręka badającego spoczywa na konsoli aparatu i poprzez modyfikację dostępnych parametrów (np.: wzmocnienie, głębokość, ognisko, obrazowanie harmoniczne) operator stara się uzyskać możliwie najbardziej szczegółowy obraz badanych struktur [4].

Podsumowując, by rozpoznawać patologie w MSUS należy w pierwszej kolejności gruntownie zgłębić anatomię układu mięśniowo-szkieletowego. Należy nauczyć się odnajdywać interesujące struktury poprzez uzyskiwanie typowych projekcji. Trzeba pamiętać również o możliwościach aparaturowych i wykorzystywać zmianę parametrów do poprawy obrazu.

Ajtor: lek. Izabela Rachwał Opublikowany: 2009-08-01