w045

7. Przygotowanie szpitalnego oddziału ratunkowego do przyjęcia ofiar wypadków masowych spowodowanych aktami terroru

Odeda Benin-Goren

Przyczyny i następstwa wypadków masowych

Wypadek masowy (ang. mass casualty incident - MCI) jest określany jako zdarzenie, w którym liczba ofiar wypadku i/lub stopień ciężkości obrażeń ofiar przekraczają możliwości sprawnego działania personelu oddziału ratunkowego oraz jego wyposażenia w aparaturę. Jak widać definicja ta jest względna! Katastrofy i MCI występują zawsze lub prawie zawsze nagle i z reguły bez ostrzeżenia.

Następstwa wypadków masowych zależą od kilku czynników:

•    rodzaju zdarzenia,

•    czasu zdarzenia (przed południem, po południu lub

w nocy),

•    miejsca zdarzenia,

•    stopnia zagęszczenia ruchu drogowego,

•    czasu trwania zdarzenia i dostępności zespołów ratownictwa medycznego,

•    odległości miejsca wypadku od lokalizacji stacji pogotowia ratunkowego i szpitali.

Umieralność w wyniku MCI jest trójfazowa — bardzo wysoka w pierwszym okresie, następnie niska w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) i przeciętna, zależna od stopnia ciężkości obrażeń, w innych oddziałach szpitala. Odzwierciedla to najlepiej sytuacja powstała w wyniku eksplozji, która skutkuje natychmiast wieloma śmiertelnymi ofiarami oraz wielu ciężko rannymi, którzy muszą otrzymać pomoc od przeciążonego systemu ratownictwa. Umieralność uzależniona jest od rodzaju MCI - największa w katastrofach lotniczych, następnie malejąca w razie wybuchu w zamkniętym pomieszczeniu (np. w autobusie), zawalenia się budynku, wybuchu w otwartej przestrzeni, w katastrofach chemicznych lub biologicznych, strzelaninach i pożarach.

Rodzaj zdarzenia określa obraz powstałych obrażeń, np. w katastrofie lotniczej szansa przeżycia jest niska, a obrażenia to głównie złamania, uszkodzenia narządów wewnętrznych i oparzenia. W przypadku wybuchu w zamkniętym pomieszczeniu (np. w autobusie) występują obrażenia typowe dla gwałtownych podmuchów eksplozji.

Najczęstszą przyczyną bezpośrednich obrażeń śmiertelnych ofiar wybuchów są urazy płuc wywołane nagłą zmianą ciśnienia powdetrza. Uogólniony zator powietrzny mózgu lub rdzenia kręgowego jest najczęstszą przyczyną natychmiastowego zgonu; odróżnienie jego objawów neurologicznych od spowodowanych bezpośrednim obrażeniem może być trudne. Reakcje ogólnoustrojowe związane z działaniem wolnych rodników, takie jak zakrzepica, lipoksyganacja, DIC, ARDS mogą być wynikiem bezpośrednich obrażeń płuc oraz wstrząsu spowodowanego obrażeniami innych organów lub zatoru tłuszczowego ze złamanych kości.

W przypadku wybuchów podwodnych uraz ciśnieniowy najczęściej powoduje obrażenia jelit. Obrażenia te mogą dotknąć każdą część przewodu pokarmowego. Na pierwotne obrażenia w wyniku wybuchu najbardziej narażone jest ucho. Częsty jest krwiak błony bębenkowej bez przebicia, a podczas eksplozji wyzwalających dużą energię może nastąpić złamanie lub przemieszczenie kosteczki słuchowej. Przerwanie błony bębenkowej wskazuje na uderzenie fali powietrza o wysokim ciśnieniu i może współistnieć z bardziej niebezpiecznymi obrażeniami innych organów.

Wtórne obrażenia związane z wybuchami, powodowane miotanymi przez podmuch przedmiotami lub szrapnelami, są przyczyną późnej śmierci większości ofiar wypadków masowych spowodowanych wybuchami. Szklana fasada Budynku Federalnego w Oklahoma City została rozbita na ciężkie odłamki, które przelatywały przez pomieszczenia budynku, siejąc zniszczenie. Terroryści posługujący się bombami często umieszczają szrap-nele wokół swoich ładunków wybuchowych w celu zwiększenia liczby wtórnych obrażeń (jak to się działo np. w Olympic Park w Atlancie czy Dolfinarium Disco w Tel Avivie).

Inny typ obrażeń po eksplozjach powstaje w wyniku uniesienia ludzi w powietrze i uderzenia ich o napotkane obiekty, a dzieje się tak zwykle podczas silnych eksplozji wyzwalających dużą energię, gdy ofiary wypadku znajdują się bardzo blisko centrum tych eksplozji. Ta grupa obrażeń związanych z wybuchami, wraz z wtórnymi

45