DSC48

Dzieci kazał Seneka kształcić w sztukach wyzwolonych, ponieważ przygotowują je do przyjęcia cnoty, czyli - właściwego postępowania. Zai daniem wychowawcy było także rozbudzenie w wychowankach zamiłowani^ do nauki.

PYTANIA KONTROLNE

1.    Jaką nazwę nosiło i jakie ćwiczenia fizyczne obejmowało wychowanie gimnastyczni w starożytnej Grecji?

2.    Jaka jest rola sofistów w starożytnej Grecji?

3.    Porównaj wychowanie spartańskie i ateńskie, znajdź cechy wspólne i różnice.

4.    Wychowanie spartańskie i jego cechy charakterystyczne.

5.    Jakie są cechy charakterystyczne i treści wychowania w starożytnej Grecji.

6.    Omów ideał kalokaghatii.

7.    Na czym polegała metoda sokratyczna?

8.    Wychowanie społeczeństwa w państwie Platona.

9.    Koncepcje wychowawcze Platona i Arystotelesa — podobieństwa i różnice.

10.    ..Psychologiczna droga” poznania rzeczywistości w myśli Arystotelesa.

11.    Przebieg procesu nauczania w koncepcji Arystotelesa.

12.    Szkolnictwo i oświata w starożytnym Rzymie.

13.    Jakie nauki wchodziły w skład siedmiu sztuk wyzwolonych?

14.    Koncepcja wychowania i nauczania mówcy według Marka Fabiusza Kwintyliana.

LITERATURA ZALECANA

1.    ..Historia wychowania”. Red. Ł. Kurdybacha. Warszawa 1967, t. I: rozdz. 3-J s. 56-160.

2.    S. Kot: „Historia wychowania”. Warszawa 1994, t. I: rozdz. 1-21, s. 1-111.

3.    H.l. Marrou: „Historia wychowania w starożytności”. Warszawa 1969.

4 .Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej”. Wybór i oprać. S. Wołoszyn] Warszawa 1995, t. 1.

ROZDZIAŁ DRUGI

OŚWIATA I WYCHOWANIE W ŚREDNIOWIECZU

Dziedzictwo antyku; Kościół i jego misja a wychowanie I NAUCZANIE; IDEAŁ WYCHOWAWCZY WCZESNEGO

Średniowiecza; szkoły druidów irlandzkich; działalność oświatowa Karola Wielkiego i Alkwina; szkolnictwo średniowieczne: szkoły klasztorne,

KOLEGIACKIE, KATEDRALNE - TREŚCI I METODY NAUCZANIA; SZKOLNICTWO W ŚREDNIOWIECZNEJ POLSCE.

Wychowanie stanowe; początki uniwersytetów na zachodzie Europy; działalność Abelarda i Irneriu-sza; początki Uniwersytetu Krakowskiego.

Pierwsi chrześcijanie, po wielu latach ukrywania kultu, w V w. po narodzeniu Chrystusa znaleźli się w sytuacji komfortowej, bowiem ich religia — szerząca się od kilkuset lat w państwie rzymskim — znalazła oparcie w zorganizowanej formacji kościelnej, a uczeni Ojcowie Kościoła przeniknęli w struktury państwowe, by tym samym wzmacniać przewagę chrześcijaństwa nad tradycyjnym kultem starożytnych. Proces ten oznaczał utrwalenie pozycji Kościoła Chrystusowego i był brzemienny w skutkach dla całej społeczności europejskiej. Obraz życia społecznego zmieniał się pod wpływem nowej reli-gii i dotykał wszystkich jego sfer.

Starożytne zachodnie cesarstwo rzymskie upadło ostatecznie z końcem V w. (476 r.), by już nie powrócić do swojej świetności. Ostateczny cios zadały państwu rzymskiemu plemiona barbarzyńskie, pustosząc kraj, zubożając miasta i wsie, a wraz z nimi — całe społeczeństwo. Plemiona barbarzyńskie chrystianizowały się szybko, ale tylko zewnętrznie. Nowi władcy nie byli wykształceni, toteż nie uczeni byli beneficjantami ich łask. Upadającą tradycję wychowawczą kontynuowali zamożni, jednak z czasem funkcję opiekuna oświaty począł sprawować tylko Kościół. Szkoła rzymska była pogańska, choć formalnie cesarstwo swoją misję kończyło jako państwo chrześcijańskie. Ludność przyjęła nową wiarę połowicznie, pod naciskiem władzy lub mody. Nie przywiązywano wagi do treści religijnych, interesowano się raczej ceremoniałem, czynnościami liturgicznymi i uroczystościami. Poezja antyczna, tak ważna w czasach Cesarstwa, w początkach Średniowiecza stawała się przedmio-I tern pogańskim, nic nie znaczącym dla nowego ruchu religijnego.

Chrześcijanie, w początkowym okresie istnienia, nie byli warstwą zaintere-I sowaną zdobywaniem wiedzy, tego rodzaju problemy były im obce. Wspol-

31