fronte. Wspomagające jest również ujemne ciśnienie w klatce piersiowej oraz ucisk na żyły od zewnątrz przez mięśnie na żyły w pozostałych częściach ciała (siła od boku czyli vis a latere).
Podczas rozwinięcia serca zmienia się w różnych odcinkach układu krążenia wiele cech i właściwości, które można mierzyć i zapisywać Są to przede wszystkim okresowe zmiany ciśnienia i objętości (od których zależy kierunek i wielkość przepływu krwi) oraz zjawiska elektryczne, akustyczne i mechaniczne, towarzyszące pracy serca. Zmieniające się w sercu i różnych częściach układu krążenia ciśnienie można rejestrować za pomocą manometru.
Objętość wyrzutowa serca jest miarą sprawności serca i jest ilością krwi, jaką jedna komora tłoczy do tętnic w jednostce czasu np. podczas jednego skurczu lub w czasie jednej minuty. U człowieka wynosi ona 80 ml. Podczas wysiłku może wzrastać do 150 ml.
Pojemność minutowa serca człowieka wynosi 5400-6000 ml i zależy od częstotliwości skurczów i objętości wyrzutowej Wartości te w obu komorach są sobie równe.
Wskaźnik sercowy to pojemność minutowa przeliczona na 1 m2 powierzchni ciała. Wynosi on u przeciętnego człowieka 3200 ml/min/m2.
Praca zewnętrzna serca to praca wykonana w czasie skurczu na przemieszczenie objętości wyrzutowej każdej komory przeciwko średniemu ciśnieniu odpowiedniej tętnicy i na nadanie krwi odpowiedniego przyspieszenia.
Praca wewnętrzna serca to praca wykonana w celu spowodowania takiego napięcia w ścianach komór, które wytworzy w ich wnętrzu ciśnienie krwi przewyższające rozkurczowe ciśnienie w głównych tętnicach, a zatem otwarcie zastawek półksiężycowatych i wyparcie krwi do tych naczyń.
Praca statyczna polega na nadaniu potencjalnej energii tej masie krwi, która podczas skurczu komór zostaje przemieszczona z żył do tętnic czyli wtłoczona wbrew istniejącemu tam ciśnieniu.
Praca dynamiczna zużywa energię serca na to, aby krwi wyrzucanej do tętnic nadać przyspieszenie, potrzebne do utrzymania stałej prędkości przepływu w naczyniach. Uderzenie koniuszkowe to wstrząs części przedniej ściany klatki piersiowej zależny od mechanicznej czynności serc. Jego zapis nazywamy apeksokardiogramem.
65