Witamina A

Witamina A - 1.37 mg / 24h Witamina Bi - 1.4 mg / 24h Witamina B2 - 1.6 mg / 24h Witamina Bó - 2 mg / 24h Witamina B12 - 1 |ig / 24h Witamina C - 60.24 mg / 24h Witamina D - Brak danych uniwersalnych Witamina E - 8-12 mg / 24h Witamina K - 2 mg / 24h

Witamina A.

W pożywieniu pochodzenia zwierzęcego podstawową formą w jakiej występuje witamina A jest ester-palmitynian retinolu, który w jelicie cienkim ulega deestryfikacji do alkoholu - retinolu. Inne ważne pochodne związane z aktywnością witaminy A to: retinal (aldehyd) i kwas retinowy.

Głównym źródłem aktywnych form witaminy A w organizmie jest spożywana z pokarmem pochodzenia roślinnego prowitamina A (głównie (3-karoten). Innym bogatym źródłem witaminy A jest wątroba zwierząt. Dużo prowitaminy A zawierają m.in. pomidory i marchew, poza tym witamina A znajduje się w nabiale i jajach.

Witamina A spełnia wiele ważnych fizjologicznych funkcji. Funkcjami tej witaminy są m.in.:

*    istotna rola w odbieraniu bodźców wzrokowych w siatkówce oka. Pochodna witaminy A, 11 -cis retinal w pręcikach łączy się z białkiem opsyną, tworząc rodopsynę (purpurę wzrokową)

*    zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej

*    regulacja wzrostu i funkcjonowania tkanki nabłonkowej

*    bierze udział w procesie widzenia i umożliwia rozróżnianie barw

*    chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami

*    utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci

Karotenoidy są przeciwutleniaczami i działają na ogół umiarkowanie przeciwnowotworowo, jednak duże dawki syntetycznego P-karotenu, zarówno u palaczy jak i zwierząt laboratoryjnych poddanych ekspozycji na dym tytoniowy, powodują zwiększenie częstości występowania raka płuca (beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial - "CARET"). W komórkach znajdują się specjalne receptory wiążące się z pochodnymi retinolu w cytoplazmie i aktywującymi transkrypcję genów po przemieszczeniu się do jądra komórkowego i przyczepieniu do specyficznych sekwencji DNA.

Niedobór witaminy A wywołuje keratynizacje nabłonków oka, dróg oddechowych, dróg pokarmowych, rogówki. Skutkami niedoboru są : kseroftalmia - wysychanie spojówek i rogówek, kruche, wolno rosnące paznokcie, suchość skóry, czasem objawiająca się zaczerwionymi obszarami, brak apetytu, ślepota zmierzchowa (tzw. "kurza ślepota"), pogorszenie wzroku, zahamowanie wzrostu, zanikanie nabłonków, łuszczyca, rogowiec dłoni i stóp, trądzik pospolity, łysienie plackowate, skłonności do biegunek, złe samopoczucie, zły wygląd. Witamina A, jest jedną z tych substancji, których przedawkowanie może doprowadzić do śmierci.

Zatrucie ostre - wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych dla ludzi. Pierwsza udokumentowana śmierć (Xavier Mertz, naukowiec szwajcarski) spowodowana hiperwitaminozą A nastąpiła w styczniu 1913 podczas wyprawy na Antarktydę. Mertz, po stracie zapasów żywności, został zmuszony zjeść psy pociągowe. Wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną dla człowieka ilość witaminy A (w 500 g 9 000 000 IU vit. A) Objawy ostrego zatrucia powodują prawdopodobnie wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego: wymioty, nudności, bóle głowy, zaburzenia koordynacji mięśniowej. Zatrucie przewlekłe powoduje wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży, zaburzenia funkcji wątroby, zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy oraz bóle stawów.