IMGB57 (4)

Zawierają one 1.86—2,60*/* cukrów ogółem. 2.6—3.7% białka. 155.2—182.0 mg% witaminy C. 3.75—11.60 mg % karotenu, 0.06 mg% witaminy B,. 0.28 mg*/* witaminy B, oraz znaczne ilości soli mineralnych — wapnia i żelaza (Bąkowski i in. 1970. Gęissler 1985). W liściach, podobnie jak w całej roślinie, znajduje się olejek lotny (0.3%). dzięki czemu są one przyprawą i mają właściwości lecznicze (Zderkiewicz i Dyduch 1972). W okresie zimy i wiosny liście pietruszki są cenionym, tanim źródłem witamin oraz soli mineralnych, a więc wzrost spożycia tego warzywa jest bardzo pożądany.

12.4.2. Fizjologiczne podstawy pędzenia

Pietruszki korzeniowa i naciowa, jako rośliny dwuletnie, w pierwszym roku uprawy gromadzą substancje zapasowe w korzeniach (w korzeniu palowym pietruszka korzeniowa i wiązkowym naciowa). Bardziej cenione w handlu są liście karbowane, charakterystyczne dla pietruszki naciowej. Dotychczas nie udało się uzyskać formy tworzącej takie liście i korzeń spichrzowy typu palowe-go.

Substancjami zapasowymi w korzeniu pietruszki są: białka, cukry proste i złożone, sole mineralne, witaminy, fitohormony. olejki lotne itp. Substancje te rośliny wykorzystują w drugim roku uprawy do wytworzenia rozety liściowej oraz organów generatywnych. W produkcji nasiennej występuje przerwa między fazą wegetatywną a generatywną spowodowana bądź to wykopaniem korzeni, przycięciem liści i przechowywaniem, bądź — gdy rośliny zimują w polu — niesprzyjającymi wzrostowi czynnikami klimatycznymi (mrozy, śniegi). W przypadku pędzenia przerwa taka nie jest jednak konieczna, gdyż w korzystnych warunkach wzrost roślin jest ciągły, a pietruszka wytwarza nowe liście do momentu ukazania się pędów generatywnych. po czym liście pojawiają się tylko na pędzie kwiatostanowym, jednakże są one mocno zredukowane (heterofilia) i nie stanowią juz materiału handlowego (Zbiorowa 1977). Ukazywanie się pierwszych pędów kwiatostanowych jest sygnałem do likwidacji uprawy.

12.4.3. Jakość materiału

i przygotowanie do pędzenia

Istnieją dwa sposoby pędzenia pietruszki:

•    wykopywanie korzeni i ich wysadzanie na miejsce pędzenia (zagony, stoły, inspekty, tunele) lub do pojemników (skrzynki, doniczki itp.).

•    pędzenie pietruszki bez wykopywania korzeni. będące przedłużeniem wzrostu w okresie jesienno-zimowym, dzięki zastosowaniu skrzyń wędrownych, przesuwnego tunelu foliowego, lub zimowaniu korzeni w polu i nakryciu ich tymi konstrukcjami w miesiącach zimowych na pędzenie wiosenne.

W każdym przypadku pierwszy etap polega na wyprodukowaniu korzeni pietruszki w polu, natomiast kolejne etapy mogą być odmienne. Korzenie pietruszki do pędzenia produkuje się zgodnie z ogólnymi zasadami uprawy tego gatunku w polu.

Do pędzenia nadają się wszystkie odmiany pietruszki korzeniowej i naciowej, należy jednak pamiętać, że późne odmiany pietruszki korzeniowej, np. Berlińska, tworzą więcej liści i bujniejszą rozetę liściową, ale znacznie dłuższe korzenie (Zbiorowa 1977. Nieć 1964).

W przypadku wykopywania korzeni. 7binm pietruszki naciowej dokonuje się w sierpniu i wrześniu, a korzeniowej w październiku i listopadzie. Plon korzeni pietruszki naciowej wynosi 8—10 t z 1 ha (tj. 1,0—1.5 min szt.) i wystarcza na obsadzenie 2—3 ha w pomieszczeniach. Plon pietruszki korzeniowej wynosi 15—20 t (300—400 tys. szt. z 1 ha), co pozwala obsadzić 0,15—0.25 ha powierzchni do pędzenia.

Do pędzenia pietruszki nadają się korzenie o średnicy przy szyjce większej od 6 mm i długości 6—8 cm. Ponieważ są one z reguły dłuższe, należy je przyciąć. Ścinając liście jeszcze w czasie uprawy w polu, ostatni zbiór należy wykonać na 2—3 tygodnie przed wykopywaniem, gdyż przesadzone korzenie przyjmują się najlepiej, gdy mają odrastające liście. U pietruszki korzeniowej lepsze są korzenie mniejsze, mogą też być rozwidlone, ale o masie nie mniejszej niż 75

* i Średnicy powyżej 20 mm. U korzeni przeznaczonych do przechowania należy od-eigć wszystkie liście na wysokości 2—3 cm „ad ich nasadą, a u sadzonych zaraz po zbiorze młode i zdrowe liście można pozostawić na roślinach.

Przygotowując plantacje do przedłużonego zbioru naci w miesiącach jesienno-zimowych, rośliny przed okryciem osłonami należy dokładnie oczyścić, pozostawiając tylko liście młode i zdrowe, usunąć trzeba również chwasty. W tej metodzie uprawy nie me możliwości usunięcia cienkich korzeni.

Oo pędzenia nie należy przeznaczać roślin z plantacji chorych, zwłaszcza zaatakowanych przez mączniaka. Krótko przechowywane korzenie należy zadolować lub za-kopcować, ażeby nie dopuścić do ich zwiędnięcia lub zaparzenia.

12.4.4. Terminy i warunki pędzenia

W pomieszczeniach ogrzewanych pietruszka jest zawsze przedplonem, a uprawę likwiduje się zależnie od terminu rozpoczęcia następnej uprawy. Zbiory trwają najczęściej od grudnia do kwietnia, w zależności od typu pomieszczenia i warunków uprawy. Stosując uprawę przedłużoną bez wykopywania korzeni, rośliny należy osłonić przed nastaniem większych mrozów. Gdy korzenie wykopuje się, można je sadzić na miejsce stale zaraz po zbiorze. Pamiętać jednak trzeba, że korzenie spichrzowe muszą wytworzyć ponownie drobne korzenie włośnikowe. a to przebiega najszybciej w lepszych warunkach świetlnych. Bardziej wymagająca pod tym względem jest pietruszka naciowa, dlatego poleca się sadzenie jej korzeni już we wrześniu, natomiast korzenie pietruszki korzeniowej można sadzić do drugiej połowy listopada.

W nie ogrzewanych pomieszczeniach korzenie sadzi się również przed zamarznięciem podłoża, następnie chroni się je przed większymi mrozami oknami, matami, słomą, liśćmi itp. Uprawę rozpoczyna się wtedy, gdy pozwala na to pogoda w danym roku. Korzenie pietruszki są chętnie zjadane przez gryzonie, dlatego plantację lub wysadzone korzenie należy przykrywać dopiero po jesiennych przymrozkach, ale przed nastaniem silniej

szych mrozów, aby w tym okresie gryzonie znalazły inne miejsce zimowania.

Do pędzenia pietruszki nadają się ziemie i wszystkie rodzaje podłoży organicznych stosowane w ogrodnictwie. Jedynym warunkiem jest to. aby były one wolne od szybko rozkładających się składników organicznych. sprzyjających powstaniu chorób odglebowych. Podłoża organiczne o średniej zasobności nie wymagają dodatkowego nawożenia mineralnego, gdyż podczas pędzenia rośliny wykorzystują głównie materiały zapasowe zgromadzone w korzeniach. Zaleca się natomiast wykonanie tzw. nawożenia stymulującego po pierwszym zbiorze w ilości 5 g N na 1 m². stosując saletrę amonową lub wapniową bądź saletrzak. aby pobudzić wyrastanie nowych liści.

Pietruszka ma małe wymagania termiczne. liście dobrze rosną, gdy temperatura powietrza wynosi 10—12°C, a gleby 8—12°C. Krótkotrwale spadki temperatury, nawet do — 3°C. nie są groźne, chociaż w niskiej temperaturze przyrost zielonej masy jest znacznie wolniejszy. Należy unikać wzrostu temperatury powietrza powyżej 20°C, gdyż powoduje to wiotczenie i więdnięcie liści (po zbiorze) oraz spadek plonu. Dlatego, gdy tylko warunki na to pozwalają, pomieszczenie należy intensywnie wietrzyć. _k Wymagania świetlne pietruszki są mele. Światło potrzebne jest tylko do wybarwienia się liści i ograniczenia nadmiernej etiolacji. Nieco większe wymagania ma pietruszka naciowa.

Zapotrzebowanie na wodę jest niezbyt duże. Pietruszka wymaga obfitego podlewania po posadzeniu korzeni (tzw. zamulenia) w ilości 30—40 I wody ha 1 m². Pietruszkę korzeniową wystarczy następnie raz lub dwa razy podlać, stosując ok. 20 I wody na 1 m², podczas gdy naciową podlewa się zazwyczaj 3—4-krotnie tą dawką. Ze względów fitosanitarnych najlepiej podlewać rośliny po zbiorze liści. Wilgotność powietrza nie może spadać poniżej 75% ze względu na niebezpieczeństwo zaatakowania roślin przez mszyce. Zbędne jest też nawożenie CO,.

Sadzenie korzeni wykonuje się różnymi metodami. Pietruszkę naciową sadzi się kołkiem w spulchnioną glebę w rzędy co 20 cm oraz co 8—10 cm w rzędzie. Pietruszkę korzeniową sadzi się w rowki odległe od siebie o 10—20 cm. o głębokości ok 20 cm. Korzenie przyciska się do brzegu rowka co

II — Uprawa waiajrw pod oatooami