woloszyn11

Carla R. Rogcisa koncepcją edukacji 427

12. Uwagi podsumowujące

Osoba, która pragnie tworzyć warunki dla inicjowanego i kierowanego przez samego siebie procesu uczenia się odkrywa, tc jest w zasięgu ręki pewna liczba metod, odpowiednich dla tego podejścia. Celem tego rozdziału była prezentacja kilku z nich i sposobów, w jakie mogą być one wykorzystane. W ładnym razie nic hyla ona kompletna i wyczerpująca. Miała raczej stać się bodźcem skłaniającym facrliiaiora do przemyśleń. Mam nadzieję, że jest prezentacją stanowisk wzbudzających refleksje, które mott on wykorzystać lub zaadaptować zgodnie ze strukturą swojej osobowości i stylem pracy. Im więcej będzie nauczycieli sla-

isjyiyjii siysiwwyg kiimai wuuiusu w Waste; tym więcej mb WfUflt

rzyslywanych dla osiągnięcia lego celu. Tc, które wspomniałem w tym rozdziale, są zaledwie początkiem tych starań.

C. Kogcrs, It. Stcvcns

UCZYĆ SIĘ, JAK RYĆ WOI.NYM¹*

Współczesny pogląd GŁOSZĄCY, ZE CZŁOWIEK NIE JEST WOLNY

Niektórym musi wydawać się to dziwne, niezgodne ze współczesnymi wyobrażeniami, kiedy mówi się o uczeniu się, jak być wolnym. Rozpowszechnia się dziś opinia. że człowiek w dzisiejszym święcie w zasadzie nic jest wolny. Nie jest wolny w sensie kulturowym. Jest w zbyt oczywistym stopniu pionkiem w ręku państwa. Jest kształtowany przez środki masowego przekazu lak. aby stać się istota kierującą się określonymi opiniami i przekonaniami, z góry zaplanowanymi przez obce siły. Jest produktem swojej klasy — niższej, średniej lub wyższej, a jego wartości i zachowacie ukształtowane są przez klasę, do której należy. Tak więc w coraz większym stopniu staje się jasne, zwłaszcza w świetle badań nad instytucjami społecznymi i ich oddziaływaniem, że człowiek jest po prostu tworem swojej kultury, zdeterminowanym przez otoczenie i stanowczo nie może być nazwany wolnym.

Nauki społeczne i psychologia uzupełniły i pogłębiły koncepcję głoszącą, że człowiek nie jest wolny. Człowiek jest zdeterminowany także przez wpływy genetyczne. zwłaszcza jego inteligencja, cechy osobowości, a być może nawet jego podatność na dewiacje psychiczne. A nade wszystko jest on produktem warunkowania go — nieuchronnym rezultatem przypadkowej gry sił. które ukształtowały jego zachowanie. Wielu najwybitniejszych współczesnych naukowców z przekonaniem twierdzi, że ten proces warunkowania. ..kształtowania" zachowań poszczególnych ludzi nic powinien być dłużej pozostawiony dziełu przypadku, lecz powinien być zaplanowany. Z pewnością nauki behawioralne pracują nad technologią, która pozwoli nam kontrolować zachowanie jednostki z dzisiejszego punktu widzenia uznawane za fantastyczne.

" FragaKtty Lwą/ii frraon to fam: The rnMtm oj Brmg Hwman    toncn JanŁowdi.