427

Carla R. Rogcrsa koncepcja edukacji 427

12. Uwagi podsumowujące

Osoba, która pragnie tworzyć warunki dla inicjowanego i kierowanego przez samego siebie procesu uczenia się odkrywa, że jest w zasięgu ręki pewna liczba metod, odpowiednich dla tego podejścia. Celem tego rozdziału była prezentacja kilku z nich i sposobów, w jakie mogą być one wykorzystane. W żadnym razie nie była ona kompletna i wyczerpująca. Miała raczej stać się bodźcem skłaniają-ym facylitatora do przemyśleń. Mam nadzieję, że jest prezentacją stanowisk wzbudzających refleksje, które może on wykorzystać lub zaadaptować zgodnie ze strukturą swojej osobowości i stylem pracy. Im więcej będzie nauczycieli starających się stworzyć klimat wolności w klasie, tym więcej metod będzie wykorzystywanych dla osiągnięcia tego celu. Te, które wspomniałem w tym rozdziale, są zaledwie początkiem tych starań.

C. Rogers, B. Stevens

UCZYĆ SIĘ, JAK BYĆ WOLNYM¹⁰

Współczesny pogląd

GŁOSZĄCY, ŻE CZŁOWIEK NIE JEST WOLNY

Niektórym musi wydawać się to dziwne, niezgodne ze współczesnymi wyobrażeniami. kiedy mówi się o uczeniu się, jak być wolnym. Rozpowszechnia się dziś >pinia. ze człowiek w dzisiejszym świecie w zasadzie nic jest wolny. Nie jest wolny w sensie kulturowym. Jest w zbyt oczywistym stopniu pionkiem w ręku państwa. Jest kształtowany przez środki masowego przekazu tak, aby stać się istota kierującą się określonymi opiniami i przekonaniami, z góry zaplanowany-ni przez obce siły. Jest produktem swojej klasy — niższej, średniej lub wyższej, a jego wartości i zachowanie ukształtowane są przez klasę, do której należy, l ak więc w coraz większym stopniu staje się jasne, zwłaszcza w świetle badań nad instytucjami społecznymi i ich oddziaływaniem, że człowiek jest po prostu i worem swojej kultury, zdeterminowanym przez otoczenie i stanowczo nie może być nazwany wolnym.

Nauki społeczne i psychologia uzupełniły i pogłębiły koncepcję głoszącą, że człowiek nie jest wolny. Człowiek jest zdeterminowany także przez wpływy genetyczne, zwłaszcza jego inteligencja, cechy osobowości, a być może nawet jego podatność na dewiacje psychiczne. A nade wszystko jest on produktem warunkowania go nieuchronnym rezultatem przypadkowej gry sił, które ukształtowały jego zachowanie. Wielu najwybitniejszych współczesnych naukowców z przekonaniem twierdzi, że ten proces warunkowania, „kształtowania” zachowań poszczególnych ludzi nie powinien być dłużej pozostawiony dziełu przypadku, lecz powinien być zaplanowany. Z pewnością nauki behawioralne pracują nad techno-logią. która pozwoli nam kontrolować zachowanie jednostki z dzisiejszego punktu widzenia uznawane za fantastyczne.

Fragmenty książki Person to Person: The Problem of Bctitg Humań. Tłum. Kazimierz Jankowski.