woloszync

Powinności nauczyciela G. Piramowicz 617

O POWINNOŚCIACH NAUCZYCIELA GRZEGORZ PIRAMOWICZ

G. Piramowicz (1735 - 1801), eksjezuita, od wczesnej młodości związany z praktyką pedagogiczną. Po kasacie zakonu współpracownik KEN, a wkrótce sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Współtwórca wielu istotnych dokumentów (m.in.Ustaw KEN) oraz autor podręczników dla uczniów: Dykcjonarz starożytności (tłum. z francuskiego), Nauka obyczajowa dla ludu (wyd. osobne oraz część Elementarza), Wymowa i poezja dla szkół narodowych. Ogromne ówcześnie znaczenie miały też mowy wygłaszane przez Piramowicza na rocznicowych posiedzeniach Towarzystwa; drukowane w dużej ilości egzemplarz}' służyły upowszechnianiu zasad reformy w kraju i - tłumaczone na języki obce - za granicą.

Najwybitniejszym dziełem Piramowicza (jeszcze w 1919 r. zalecanym dla zakładów kształcenia nauczycieli wiejskich) są Powinności nauczyciela mianowicie zaś w szkołach parafialnych i sposoby ich dopełnienia (1787). Zgodnie z ówczesnym zwyczajem książka opatrzona jest nie tylko bardzo szczegółowym spisem treści, czyli Rejestrem części i rozdziałów ..., ale także trzema tzw. przydatkami, czyli uwagami dodatkowymi, uzupełnieniami.

Prezentujemy na wstępie cały spis treści oraz dw'a fragmenty tekstu wraz z objaśnieniami według wydania: G. Piramowicz Powinności nauczyciela oraz wybór mów i listów. Opracowała i wstępem opatrzyła Kamilla Mrozowska. Wrocław' 1959.

Źródło: [44, s.l 15-126; 29-32; 72-77]

POWINNOŚCI NAUCZYCIELA

Rejestr części i rozdzl\ló\v tej ksl\żki

ORAZ RZECZY PRZEDNIEJSZYCII W NIEJ ZAWARTYCH

CZĘŚĆ I.

O CELU I OB O WLĄZK ACII NAUCZYCIELA,

O ŚRZODKACH WYPEŁNIENIA TYCHŻE OBOWIĄZKÓW

Rozdział I: O celu, obowiązkach nauczyciela.

Nie ma rozumieć nauczyciel, że na to tylko jest wezwany, aby nauczył dzieci czytać i pisać i jako tako zbywać czas szkolny.

Cel jego jest bardzo szlachetny, przykładać się do szczęśliwości ludu przez dobre wychowanie co do zdrowia, co do wiary i cnoty, co do nauki potrzebnej ku dobremu odbywaniu powinności i spraw' życia każdego przyzwoitych.

Co czynić powinien nauczyciel, aby się stal zdolnym do zadośćuczynienia urzędowi sw⁷emu i wykonał swój obowiązek.

Podejmujący się nauczycielstwa odprawić powinien examen.

Jakie przysposobienie z natury' rozumu jest do tego urzędu potrzebne. Jakie książki czytać. Jakie obyczaje, jakie przymioty' duszy'.