STR205

SAMOOKREŚLENIE I GOTOWOŚĆ ZAWODOWA NAUCZYCIELI — POWINNOŚĆ CZY OBOWIĄZEK W WARUNKACH TRANSFORMACJI USTROJOWEJ POLSKI I JEJ SYSTEMU EDUKACJI?

Nim postaramy się udokumentować tezę o deontologicznym charakterze nazwanych ją -isk, trzeba podkreślić, iż takie ujęcie dwu kwestii pedeutologicznych, jak w tytule mniejszej części tekstu, na gruncie polskim jest sporadyczne, było nowatorskie (według aenenzentów), a w ostatnich latach znalazło nawet — w pierwszym zakresie — kon-Tnuatora (por.: referat na kielecką konferencję 1994 r. autorstwa A.A. Kotusiewicz).

Do zwięzłego rozważenia z długiej listy problemów pedeutologicznych, wymagają-e :h przemyśleń i dyskusji, szerokiego i pogłębionego spojrzenia systemowego przyjęto ł-a kwestii rzeczowych. Kwestie te bez powszechnej akceptacji, nietypowe, już kilka uiesiątków lat nurtują autorkę niniejszego opracowania jako tzw. miękkie problemy nrdeutologiczne.

Oto owo prawo do własnej tożsamości zawodowej, troska o identyfikację z zawodem nauczyciela, czyli jego samookreślenie, to zagadnienia wciąż za mało doceniane » nnocesie edukacji kandydatów do tej profesji, a potem — w procesie ich dokształcania i doskonalenia. Nim jednak zajęto się studyjnie i badawczo — w sensie jednostkowym . oołecznym — kwestiami samookreślania zawodowego, (por. K. Duraj-Nowakowa, -9S1), szukano najpierw odpowiedzi na pytania o sposoby wdrażania do zawodu w toku mktyk pedagogicznych, które mogą być dla studentów dobrą szkołą pedeutologii Losowanej w oglądzie przez pryzmat hospitacji, analizy i ocen setek lekcji pokazowych -jjczycieli różnych specjalności i lekcji próbnych studentów-adeptów zawodu nau-rrxielskiego (por.: K. Duraj-Nowakowa, 1978 i tejże, 1979).

Za inną ilustrację sposobu odpowiedzi na globalne wyzwania współczesnej edukacji nauczycieli w interpretacji teorii systemów może posłużyć analiza i interpretacja rocowości zawodowej najpierw nauczycieli (por.: K. Duraj-Nowakowa,1986), a potem r-ocesu kształtowania tejże gotowości u i przez studentów kierunków nauczycielskich por.: K. Duraj-Nowakowa, 1989).

W tych procesach składowych edukacji kandydatów na nauczycieli we współczes--ych warunkach kryzysów społecznych za mała uwaga przywiązywana jest do tzw. r: nkacji wzajemnej studentów, która wychodzi naprzeciw potrzebom studiowania raczej, jako antidotum na niektóre niedostatki studiowania tradycyjnego. Jest to jedna : prób pokonania kryzysu nauczania i wychowania w sformalizowanym ustroju edukacji _*_ademickiej, będąc wyrazem poszukiwania alternatywnych sposobów edukacji K. Duraj-Nowakowa, 1995a, por. tejże, red., 1993).

Jak starano się objaśnić, systemowy ogląd globalnych wyzwań współczesnej edukacji nauczycieli przynosi rezultaty, których interpretacja nakłania do pogłębienia i po-nerzenia pola poznania zgodnie z sugestią systemologii — powtórzmy — o równocześnie wertykalnym i horyzontalnym oglądzie, o jednocześnie genetycznych, strukturalnych funkcjonalnych analizach, zbliżających do wierniejszej charakterystyki badanego nrzedmiotu w postaci jego modelu (logiczne i metodologiczne oraz pedagogiczne nrzesłanki modelowania systemowego por.: K. Duraj-Nowakowa, 1994b i tejże, 1995b).

205