WSP J POL7

Od redikton

10

Koncepcja naszego tomu dość znacznie odbiega od dwu ostatnich syntetycznych charakterystyk języka polskiego - krakowskiej Encyklopedii 'miedzy o języku polskim pod redakcją Stanisława Urbańczyka wydanej w 1978 roku (TI wydanie w 1991 r. pod zmienionym tytułem: Encyklopedia języka polskiego) i warszawskiej Współczesnej polszczyzny, pracy zbiorowej pod redakcją Haliny Kurkowskiej, wydanej w roku 1981. Może najbardziej zbliża się do dwutomowego zbiorowego wydawnictwa Język polski i jego historia, opublikowanego w 1915 roku jako część sławnego dzieła Encyklopedia polska Akademii Umiejętności. Tam i tu starannie wyselekcjonowane, nieliczne hasła zostały opracowane w postaci stosunkowo obszernych studiów.

Zespół autorski tomu - w przeciwieństwie do wspomnianych trzech opracowali - nie pochodzi z jednego tylko ośrodka naukowego, lecz z kilku (Gdańsk, Kielce, Kraków, Lublin, Łódź, Opole. Poznań. Warszawa, Wrocław). Zaznaczyły się w związku z tym pewne różnice między autorami w ujmowaniu zbliżonych zagadnień, wydaje się jednak, że nie są one zbyt duże, a dla Czytelnika mogą być nawet interesujące. Podstawowy system pojęć jest spójny. Ważne miejsce w- nim zajmują pojęcia językowego obrazu świata, funkcji mowy, gatunku i stylu, stanowiące pomost między wiedzą o języku a wiedzą o kulturze. Czytelnik znajdzie w tomie zarówno dobrze znane hasła, opracowane jednak przez autorów w nowy sposób, jak też hasła nie mające dłuższej tradycji encyklopedycznej, jak np. chrematonimy, etykieta językowa, frazematyka, stereotyp'/ językow^re, odpowiadające dzisiejszym zainteresowaniom i stanowi języka.

Praca nad przygotowaniem tomu została podjęta w roku 1985 w ramach Centralnego Programu Badań Podstawowych, w kręgu badaczy skupionych wokół koordynowanego przez Uniwersytet Wrocławski tematu badawczego „Polska kultura narodowa, jej tendencje rozwojowe i percepcja”, ściślej -w grupie tematycznej VII, zajmującej się językiem w jego relacji do kultury. Warszawska Pracownia Encyklopedii Kultury Polskiej XX wieku, działająca w Instytucie Kultury MKiS, kierowała pracą nad siatką haseł i ich koncepcją (propozycje wstępne przedstawili w roku 1985 Irena Bajerowa, Jerzy Bartmiński i Maria Renata Mayenowa), pośredniczyła też w finansowaniu części opracowań artykułów hasłowych. Wstępne wersje artykułów były w latach 1985-1991 dyskutowane na konferencjach konwersatorium,,Język a kultura”, działającego jako międzyuczelniane porozumienie zespołów' badaw'czycii skupionych do roku 1990 przy wrocławskim biurze CPBP, a w roku 1991 korzystających z grantu „Język a kultura” przyznanego przez Ministerstwa Edukacji Narodowej Instytutowi Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Cu-rie-Skłodowskiej w^r Lublinie. Cząstkowe wyniki tych prac ukazywały się na łamach serń wydawniczej „Język a kultura” w⁷ latach 1988-1992.

W maju 1993 roku

Jerzy Bartmiński