Wstyd i przemo0147

292

Wstyd i przemoc

²⁶    Rideau, op. cit., s. 90.

²⁷    Dr. Anthony Scacco, op. cit., za: Rideau, op. cit., s. 91 - 92.

²⁸    Rideau, ibid., s. 77.

²⁹    Ibid., s. 75.

³⁰    Ibid., s. 75.

³¹    Ibid., s. 75.

³²    Ibid., s. 74.

³³    Ibid., s. 75.

³⁴    Andrew Vachss, „Sex predators can’t be saved”, New York Times, January 5, 1993 (podkreślenia moje).

Rozdział VIII

¹    Mac W. Otten, Jr., Steven M. Teutsch, David F. Williamson i James S. Marks, „The effect of known risk factors on the excess mortality of black adults in the United States”, Journal of the American Medical Association, 236(6): 845 - 850.

²    Colin McCord i Harold P. Freeman, „Excess mortality in Harlem", New Eng-land Journal ofMedicine, 322(3): 173 - 177.

³    Hussein Abdilahi Bulhan, Frantz Fonon and the Psychology of Oppression (New York: Plenum Press), 1985.

⁴    M.H. Brenner, Mentol Illness and the Economy (Cambridge, MA: Harvard Uni-versity Press), 1973. M.H. Brenner, „Personal stability and cconomic security”, Social Policy, 8: 2 - 4,1977.

⁵    Bulhan, op. cit., s. 158.

⁶    Vital Statistics of the United States 1987, Volume II — Mortality, Part A (Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control, Public Health Service, U.S. Department of Health and Humań Services, 1990). Zob. zwłaszcza: Tabela 1-3, „Age-Adjusted Death Rates by Race and Sex: Death-Registra-tion States, 1900-1932, and United States, 1933 - 87”, Section I — General Mortality — s. 5. Do roku 1960 nie prowadzono (a przynajmniej nie publikowano) osobnych dla białych i czarnych zestawień zgonów w poszczególnych przedziałach wiekowych, w związku z czym nie ma możliwości porównania śmiertelności w tych dwóch kastach.

⁷    O.S. Akinkugbe i E. Bertrand (red.), Hypertension in Africa (Lagos: Literamed, 1976). Y.K. Seedat, M.A. Seedat i M.N. Nkomo, „The prevalence of hypertension in the urban Żulu", South African Medical Journal, 53: 923-927. J.P. Vaughn i W.E. Miall, „A comparison of cardiovascular measurements in Gambia, Jamaica, and the United Republic of Tanzania”, Bulletin of the World Health Organization, 57: 281 -289, 1979.

⁸    Gernot Kohler i Norman Alcock, „An empirical table of structural violence," Journal ofPeace Research, 13: 343 - 356, 1976, przedruk w: Anita Kemp (red.), Peace and Violence: Quantitative Studies in International and Ciuil Conflict (New Haven, CT: Humań Relations Area Files (Cross-Cultural Research Series], 1980.

⁹    W istocie rzeczy w ciągu trzydziestu lat, które minęły od czasu badań Alcocka i Kohlera, przepaść dzieląca narody biedne od bogatych zwiększyła się dwukrotnie. James Speth, administrator Programu Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych

Przypisy

293

(i Amerykanin, który doszedł do nąjwyższego jak dotąd stanowiska w tej organizacji) doniósł ostatnio, że „przepaść między 20 procentami najbogatszych i 20 procentami nąjbiedniejszych Ikrąjów) na świecie nie zmniejszyła się w ciągu ostatnich 30 łat Raczej zwiększyła się dwukrotnie. Ta pogłębiająca się przepaść rodzi rozpacz i przyczynia się do braku stabilności. Zagraża światu. Sto pięćdziesiąt lat temu świat przeprowadził krucjatę przeciw niewolnictwu. Obecnie musimy zorganizować światową krucjatę przeciw masowej nędzy”. {New York Times, 7 March 1995, A6). Nie znaczy to, oczywiście, że tak głęboka jest sama przepaść dzieląca nąjbiedniejszy kwintyl od najbogatszego, ale że jej negatywne skutki, które już trzydzieści lat temu były tak ogromne, że obejmowały 18 milionów przedwczesnych zgonów wśród nąjuboższych, są obecnie dwukrotnie większe. Według danych przedstawionych na szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kopenhadze w marcu 1995 roku, poświęconym rozwojowi społecznemu, liczba ludzi na ziemi spełniąjących ogólnie przyjęte kryteria absolutnej nędzy (to znaczy nie mąjących dostatecznie dużo jedzenia, aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie kaloryczne organizmu, pozbawionych regularnego dostępu do wody zdatnej do picia, opieki medycznej lub odpowiednich warunków mieszkaniowych i nie dysponujących środkami, jak praca czy wykształcenie, za pomocą których mogliby zmienić swoje położenie, co mogłoby im zapewnić osiągnięcie przynajmniej niektórych z tych dóbr) bliska jest miliardowi trzystu milionom, czyli równa się ponad 20 procentom całej ludzkiej populacji.

Biorąc pod uwagę to, jak łatwo jest nakłonić żyjące w nędzy, rozpaczy i bez żadnej nadziei na poprawę swojej egzystencji masy ludzi do udzielenia poparcia jakiemukolwiek fanatycznemu ruchowi religijnemu, politycznemu, rasowemu czy etnicznemu, który mami je utopijnymi obietnicami w zamian za grabieże i ludobójstwo sąsiadów należących do odmiennej grupy religijnej, rasowej czy etnicznej albo mąjących inny system polityczny, dziwić się należy nie temu, że na świecie jest tak dużo przemocy, ale temu, że jest jej tak mało. Z tego punktu widzenia tragedie, które wydarzyły się w Rwandzie, Kambodży, Somalii i Sudanie, a parę lat wcześniej w Biafrze, Bangladeszu i Indonezji, a jeszcze wcześniej, przybierając znacznie większe rozmiary, w Rosji i Chinach, nie wydają się już tak trudnymi do wyjaśnienia anomaliami, jak można by oczekiwać, zważywszy na warunki, w jakich żyją — czy raczej umierąją — miliony ludzi.

¹⁰    Edith Jacobson, The Self and the Object World (New York: International Uni-vcrsities Press, 1964), s. 144 — 145.

¹¹    John Adams, Discourses on Dauila, Works (Boston: Little Brown, 1851), vol VI, s. 239 - 249.

¹²    Hannah Arendt, On Reoolution (New York: Viking, 1963), s. 64.

¹³    Ibid., s. 66.

¹⁴    W.E.B. Du Bois, Dusk of Dawn (New York: Harcourt Braoe & Co., 1940), s. 130 - 131:

Jest to zupełnie tak, jak gdyby, patrząc z głębi jaskini znajdującej się w zboczu sterczącej pionowo góry, widziało się przechodzący obok świat i mówiło do niego, mówiło grzecznie i przekonywająco ale nikt z przepływąjącego obok tłumu nie odwrócił nawet głowy |..J. Do umysłów więźniów dociera stopniowo, że przechodzący koło nich ludzie nie słyszą ich, że między nimi a światem wznosi się jakaś gruba,.niewidzialna, ale straszliwie namacalna szyba. Ogarnia ich podnie-