Łacina 9

22

22

urbem obsidebant et urbs Roma in summum periculum veniebat. Itaque consules Cincinnatum dictatorem creant et legatos ad senem mittunt. Ubi legati adveniebant, Cincinnatus in agris suis laborabat. Statim ex agris ad urbem propcrabat. Mox hostium copias superabat. Cives Cincinnatum mag-nopere laudabant, sed senex cuncta praemia contemnebat. In agros suos reveniebat, in agris poslea laborabat.

ab. u. c. - ab urbe condlta - od założenia miasta 753 r. p.n.e., zobacz s. 87

Ludus Quinctius Cincinnatus - patrycjusz rzymski

hostis, -is m - wróg, nieprzyjariel urbs, -is f - miasto

consul, -is m - konsul, naczelny urzędnik cywilny i wojskowy w Rzymie za czasów republiki

dictator, -is n - dyktator, urzędnik rzymski mianowany w szczególnie dla państwa niebezpiecznych okoliczno-śriach

creo, -are wybierać, stwarzać dum jak długo, dopóki periculum, -i n - niebezpieczeństwo olim - kiedyś, niegdyś

maneo, -ere - trwać, grozić -que - i, również obsideo, -ere - obsadzać, oblegać legatus, -im- poseł venio, -ire — przychodzić, dochodzić do jakiegoś stanu, popadać mitto, -ere - wysyłać, posyłać senex, senis - starzec ager, -im — pole mox - wkrótce dvis, -is m - obywatel statim - natychmiast laudo, -are - chwalić magnopćre - bardzo cunctus, -a, -um - złączony razem, wszystek

praemium, -i n - nagroda

Objaśnienia gramatyczne

.......ku), frater, Jratr-ls. imiinis. iuwnis (młodzieniec), senex, senis (starzec),

/nimi l„s, parentum (rodzice), canis. canis (pies). Wzór odmiany:

Nom.	Singularis masculinum consul (konsul)	Pluralis consul-es
(łon,	consul-is	consul-um
Dlii.	consul-i	consul-Ibus
A DO,	consul-cm	consul-es
Abl'	consul-c	consul-Ibus
YOU.	consul!	consul-es!
Nom.	femininum !cx (prawo)	leg-es
(łon.	leg-is	leg-um
Dni.	leg-i	leg-ibus
Acc,	leg-cm	leg-es
Abl.	leg-c	leg-Ibus
Voo.	lex!	leg-es!
Nom.	neutrum tempus (czas)	tempor-a
(łon.	tempór-is	tempór-um
Dat.	tempór-i	tempor-Ibus
Ano.	tempus	tempor-a
u	tempór-e	tempor-Ibus
Voo,	tempus!	tempor-a!

Typ III mieszany

Nom.

(łon.

i )m

Acc.

Abl.

Voe.

Deklinacja III. Do deki. III należą rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów o różnych zakończeniach nom. sing.; gen. kończy się na -is. Tematy rzeczowników III deki. zakończone są na spółgłoskę oraz -i. Odróżniamy trzy typy odmiany rzeczowników III deki.: spółgłoskową, samogłoskową i mieszaną. Różnią się one zakończeniami abl. sing. (-e lub -i), gen. plur. (-um lub -ium), a jeśli chodzi o neutra - także zakończeniem nom., acc., voc., plur. (-a lub -id).

Typ I spółgłoskowy

Według tego typu odmieniają się:

1)    rzeczowniki nierównozgłoskowe (to znaczy te, które w gen. mają więcej sylab niż w nom.), mające przed końcówką gen. sing. jedną spółgłoskę: rex, reg-is; corpus, corpór-is; doctor, doctor-is itd.;

2)    niektóre rzeczowniki równozgłoskowe, takie które mają w gen. taką samą liczbę sylab jak w nom., np. pater, patr-is (ojciec), mat er, matr-is

Według lego typu odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego: I) nierównozgłoskowe, mające przed zakończeniem gen. sing. więcej niż |edni| spółgłoskę, np. urb-is (miasto); 2) rzeczowniki równozgłoskowe, zakoń-/-i------u._i\    /ctntpilrY W odmianie

sing. kończy się na	-e, gen. plur. na -ii
Singularis	Pluralis
urbs (miasto)	urb-es
urb-is	urb-ium
urb-i	urb-Ibus
urb-cm	urb-es
urb-e	urb-Ibus
urbs!	urb-es!