0000013 (6)

W literaturze możemy znaleźć wiele sposobów oceny intensywności. Na przykład w podnoszeniu ciężarów intensywność ćwiczenia określa się jako średni ciężar podnoszony w czasie jednego treningu. Możemy założyć, że sportowiec podniósł w czasie treningu 12 ton powtarzając ćwiczenie 200 razy (nie wnikamy tu w to, jakie metody stosował i ile czasu odpoczywał). Z prostego rachunku (12 000 kg : 200) wynika, że średnio dźwigał on 60 kg, a wynik ten oznacza jednocześnie „intensywność” ćwiczenia. Bardzo często w podobny sposób postępujemy w praktyce, na przykład zlecając pacjentowi ćwiczenia indywidualne polegające na wielokrotnym powtarzaniu określonych ruchów z obciążeniem 2, 3, 4, 5 kg itp.

W rehabilitacji ocenianie intensywności wysiłku z uwzględnieniem tylko wielkości pokonywanego oporu nie jest wystarczające. Zwracają na to uwagę fizjolodzy. Wnikliwa ocena intensywności jest szcze-

R>c. 6. Praca na ergometrze rowerowym i jej ekwiwalent w postaci różnych czynności [9]

Legenda

A — zawody: biegi i biegi narciarskie, biegi na orientację — mężczyźni, pływanie — kobiety

B — bieg z szybkością 16 km/h    *

C — wchodzenie po schodach z 15-kllogramowym ciężarem, bieg z szybkością 13 krn/h

D — pływanie stylem dowolnym 50 m w ciągu minuty, wyjątkowo ciężka praca ręczna

E — jazda na rowerze z szybkością 21 km/h. wchodzenie po schodach, bieg z szybkością 9 km/h, marsz z szybkością 8 km/h, praca przy wyrębie lasu, przemysł ciężki

P — chód z szybkością 7 km/h, praca ręczna, ogrodnictwo, praca łopatą

G — chód z szybkością 5 km/h, przemysł lekki, prace domowe

gółnie potrzebna w sytuacjach, kiedy występuje konieczność „oszczędzania” układu krążenia, na przykład po przebytych zawałach serca i chorobach układu krążenia. W ustalaniu intensywności i objętości ¹ ćwiczeń powinno się również brać pod uwagę zapotrzebowanie na tlen podczas różnych czynności ruchowych [35], Znajomość wielkości energii wydatkowanej podczas wysiłku jest bardzo potrzebna, wówczas, gdy trzeba uwzględniać sprawność układu krążenia.

Na ryc. 6 przedstawiamy wykres zależności między pochłanianiem tlenu a wydatkiem energetycznym w różnych ćwiczeniach. Intensywność pracy (obciążenie) wyrażono w kilopondometrach/min, podając jednocześnie równoważnik tego obciążenia w watach. Rodzaje „zamiennych” czynności opisano dużymi literami alfabetu od A do G.

W badaniach, których wyniki przedstawiono na ryc. 6, ciężar ciała osób uczestniczących w eksperymencie wynosił 70—75 kg.

Przyjrzyjmy się jeszcze intensywności wysiłku z nieco innego punktu widzenia, który uwzględnia więcej elementów. Przykład, który chcemy przedstawić, jest ciekawy również z uwagi na organizację ćwiczeń. Nieco upraszczając możemy założyć, że na efekt treningu siłowego wpływają głównie cztery następujące czynniki:

—    wielkość napięcia mechanicznego mięśni podczas ćwiczenia (wielkość oporu),

—    intensywność ćwiczenia wyrażona w ilości pracy wykonanej

w jednostce czasu (minuta),

—    czas trwania pracy,

—    tolerancja organizmu ra wy^c:Iek (stopień zmęczenia).

Prześledźmy teraz eksperyment Petersena, w którym uwzględnił on cztery -wymienione wyżej elementy przy ocenie efektywności treningu siłowego [53], W badaniach uczestniczyły cztery grupy (w tym jedna kontrolna). Ilość pracy była wielkością stałą, pozostałe elementy zmieniały się. Badani ćwiczyli na ergometrze rowerowym, a efekt różnych programów oceniano na podstawie reakcji układu krążenia na test wysiłkowy oraz pomiarów siły mięśni tułowia i kończyn dolnych. Mierzono siłę mięśni podczas pracy statycznej oraz siłę dynamiczną i wytrzymałość statyczną. Siłę dynamiczną i wytrzymałość statyczną oceniano tylko na przykładzie prostowników stawu kolanowego. Mierzono również częstość tętna i ciśnienie tętnicze krwi przed wysiłkiem, w trakcie jego wykonywania i po wysiłku. Praca była wykonywana na ergometrze przy 60 obrotach pedałów na minutę. Dla mężczyzn całkowita ilość pracy -wynosiła 19 500 kGm, a dla kobiet 13 500 kGm. Program usprawniania obejmował 20 treningów (4 tygodnie).

25

1

Przez objętość rozumiemy czas trwania ćwiczeń, liczbę przebiegniętych km, podniesionych kg itp.