0000019

Rozwój niemowląt ijego zaburzenia a rehabilitacja metoda Vojty

W przypadku gorszego dostępu powietrza do dróg oddechowych zdrowe dziecko może zmienić pozycję głowy Noworodek nie potrafi jednak jeszcze unieść głowy wyżej, i nie uczyni tego tak długo, dopóki nie podeprze się na przedramionach. Próba podparcia na piąstkach powoduje jedynie wzrost napięcia mięśni karku. Nadmierne wzmożenie napięcia mięśni karku i grzbietu może być jednym z objawów zaburzeń neurologicznych wczesnego okresu niemowlęcego. Do dźwigania głowy (ciężkiej w tym okresie i dużej w proporcji do reszty ciała), konieczne jest napięcie mięśni klatki piersiowej, brzucha i kończyn górnych.

Gdy u dziecka mięśnie grzbietu są nadmiernie napięte, to w leżeniu na plecach powodują, że niemowlęta robią często „mostki" podpierając się na miednicy i odgiętej do tyłu głowie. Czasem można swobodnie włożyć rękę pod plecy dziecka na wysokości karku i górnej części klatki piersiowej. U niektórych niemowląt nieprawidłowe, nadmierne napięcie mięśni grzbietu i karku jest bardziej wyrażone po jednej stronie ciała i wtedy możemy obserwować łukowate wyginanie się stale w ten sam sposób. Niemowlę ułożone na plecach obciąża wtedy bardziej jeden bok, odrywając drugi bok i bark od podłoża, głowę odgina do tyłu prężąc przy tym nóżki. Leży napięte jakby na boku, bo mięśnie grzbietu uniemożliwiają spoczynek na plecach. Położone wtedy na brzuszku niemowlę odgina głowę do góry, jakby faktycznie ją dźwigało. W rzeczywistości jest to jedynie wyraz zbyt mocno podrażnionych mięśni karku i grzbietowej powierzchni tułowia, a nie powód do dumy, że tak młode niemowlę tak wysoko dźwiga głowę.

O dźwiganiu głowy nad podłoże w leżeniu na brzuchu, a więc o pojawieniu się u dziecka mechanizmów podporowo-wyprostnych, koniecznych do dalszego prawidłowego rozwoju, mówimy wówczas, gdy w tej pozycji niemowlę zaczyna przesuwać dłonie coraz bardziej w kierunku dogłowowym. Punkty podparcia na przedramionach unoszącego się ciała dziecka przesuwają się wraz z rozwojem niemowlęcia z okolic bliskich nadgarstkom do środkowej części przedramion w wieku 6 tygodni, coraz bliżej łokci pod koniec pierwszego kwartału życia. Przedramiona stopniowo przesuwające się do przodu, coraz silniej opierają się o podłoże pozwalając w końcu unieść głowę.

Mechanizm przesuwania rąk do przodu i coraz lepszego unoszenia głowy i klatki piersiowej nad podłoże, związany jest także teraz z zainteresowaniem

2. Prawidłowy rozwój niemowlęcia i pierwsze sygnały jego zaburzeń

dziecka zabawką, kolorową grzechotką lub twarzą ludzką znajdującą się w polu widzenia. Jest to wyraz nowej umiejętności fiksowania wzroku i pojawienia się pierwszych elementów koordynacji wzrokowo-ruchowej. Już wiemy, że zainteresowanie dziecka zabawką świadczy korzystnie o rozwoju jego funkcji poznawczych i umysłowych. Dziecko widzi coś interesującego, próbuje patrzeć na ten przedmiot, zatrzymuje wzrok, jakby „chwyta” wzrokiem i stara się unieść coraz wyżej głowę i ciało, aby widzieć lepiej. Do tego musi przesunąć ręce do przodu, podeprzeć się na przedramionach, w końcu na łokciach i napiąć mocno mięśnie przedniej ściany klatki piersiowej, brzuszka, szyi i ramion.

Proces uczenia się tej skomplikowanej czynności trwa kilka tygodni, ale z pewnością dzieje się to między czwartym a trzynastym tygodniem życia. Włączanie mechanizmów podporowo-wyprostnych jest ściśle związane z postępującym w tym samym czasie prostowaniem kręgosłupa na całej jego długości. Pragnę przypomnieć, że u noworodka zarówno odcinek szyjny jak i lędźwiowy kręgosłupa są fizjologicznie nieco odgięte do tyłu. Pod koniec pierwszego kwartału kręgosłup jest już dość dobrze wyprostowany. Miednica początkowo ustawiona odgięciowo zmienia w trzecim miesiącu swoje nachylenie i dziecko trzymiesięczne w leżeniu przodem może wreszcie położyć biodra na podłożu.

Już wiemy, że wyprost kręgosłupa zaczyna się po szóstym tygodniu życia od odcinka szyjnego i postępuje ku kości ogonowej do końca pierwszego kwartału. Konieczna jest do tego coraz lepsza siła mięśni brzucha, których łańcuchy proste pociągają spojenie łonowe w kierunku mostka i wpływają na zmniejszenie prymitywnego przodopochylenia miednicy. Skośne łańcuchy, poprzez połączenie z mięśniem zębatym przednim obniżają łopatki i barki. Głębokie mięśnie przedniej powierzchni szyi w tym czasie coraz bardziej zbliżają brodę do klatki piersiowej.

W wieku trzech miesięcy osiągamy także centrowanie kości ramiennych i udowych w stawach kulistych - barkowym i biodrowym. Jeśli ten proces przebiega bez zakłóceń, to dalszy rozwój niemowlęcia nie jest zagrożony. Wyprost kręgosłupa pozwala na rotację między kręgami, co stopniowo umożliwia swobodniejsze obroty głowy w prawo i w lewo, a w końcu drugiego kwartału doprowadza do obrotu z pleców na brzuch.

W toku dalszego rozwoju pod koniec pierwszego kwartału barki i obojczyki obniżają się, kości ramienne znajdują punkt centralny w stawach barkowych.