0000019 (11)

Przednia część dna oraz szyja pęcherza u kobiet graniczy z przeponą moczowo-płciową, u mężczyzn — z gruczołem krokowym. Tylny odcinek dna pęcherza moczowego u kobiet spoczywa na przedniej ścianie pochwy, u mężczyzn styka się z pęcherzykami nasiennymi i bańkami nasieniowodu, a poniżej dna zagłębienia odbytniczo-pęcherzowego przylega do odbytnicy.

Pęcherz moczowy u noworodka ma kształt wydłużony, cygarowaty, szczyt pęcherza leży wysoko w jamie brzusznej. W krótkim czasie część brzuszna pęcherza zmniejsza się silnie i pęcherz ukrywa się całkowicie za spojeniem łonowym. Pęcherz opróżniony przylega do spojenia łonowego i nie wystaje ponad brzeg górny spojenia. Zaokrąglony szczyt pęcherza przy wypełnieniu wystaje ponad spojenie. Najmniej zmienne w swoim położeniu jest dno pęcherza moczowego. Ujście wewnętrzne cewki moczowej rzutuje się na połowę wysokości spojenia łonowego. U kobiet ujście to leży niżej niż u mężczyzn, a u noworodków znajduje się prawie na wysokości górnego brzegu spojenia łonowego. Położenie dna pęcherza, a tym samym i ujścia wewnętrznego cewki moczowej zależy od wypełnienia odbytnicy. Przy silnym wypełnieniu odbytnica unosi dno pęcherza moczowego prawie do górnego brzegu spojenia łonowego.

Badanie pęcherza moczowego. Pęcherz moczowy nie wypełniony nie jest dostępny badaniu przez powłoki brzuszne. Silnie wypełniony daje się wyczuć nad spojeniem łonowym w postaci okrągłego tworu. W okolicy łonowej w położeniu badanego na grzbiecie opukiwaniem stwierdza się stłumienie na całym obszarze przylegania wypełnionego pęcherza, które zanika po opróżnieniu go z moczu. Po obu stronach stłumienia

Ryc. 120. Zdjęcie skośne pęcherza moczowego i męskiej cewki moczowej. Cystoure-trografia mikcyjna: 1 — pars prostatica urethrae, 2 — pars membranacea uret-hrae, 3 — pars spongiosa urethrae, 4 — vesica urinaria, 5 — ostium urethrae in-ternum (wg Daniela: Atlas anatomii rentgenowskiej człowieka).

w przypadku obecności gazów w jelitach odgłos opukowy jest bębenkowy.

Badanie radiologiczne pęcherza moczowego może być badaniem przeglądowym, bez użycia środka cieniującego, i badaniem kontrastowym, z zastosowaniem środka cieniującego. Pęcherz moczowy na zdjęciu przeglądowym daje bardzo słaby cień, natomiast wypełniony środkiem cieniującym jest dobrze widoczny. Na zdjęciu przednio-tylnym ma kształt kuli lub gruszki, wystającej ponad spojenie, a na zdjęciu bocznym ma kształt trójkąta wierzchołkiem skierowanego ku dołowi, który w różnym stopniu wystaje ponad brzeg górny spojenia łonowego. Badaniem radiologicznym można określić także budowę i przebieg cewki moczowej. W celu uwidocznienia cewki wprowadza się do niej środek cieniujący. Zdjęcie wykonuje się w czasie wstrzykiwania środka cieniującego do cewki lub w czasie mikcji. W drugim przypadku otrzymuje się obraz całej cewki (ryc. 120). W warunkach prawidłowych środek cieniujący nie powinien znajdować się poza cewką moczową.

Gruczoł krokowy

Gruczoł krokowy, czyli stercz {prostata), jest położony w miednicy mniejszej, poniżej dna pęcherza moczowego, na przeponie moczowo--płciowej. Graniczy z przodu z dolną częścią spojenia łonowego, z tyłu z bańką odbytnicy. Gruczoł przebija część sterczową cewki moczowej męskiej. W wieku starczym węzina gruczołu ulega często przerostowi i uciskając cewkę moczową może utrudniać oddawanie moczu. W przy-

143