0000021

Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty

nak dziecko korzysta z nich. gdyż mimo swych trudności i ograniczeń tak bardzo pragnie chwycić zabawkę czy poznać coś, co wywohije jego zainteresowanie. Stale i stale powtarzane czynności we wzorcach zastępczych powodują rejestrowanie się tych złych nawyków w połączeniach nerwowych i w polach ruchowych kory mózgu. W ten sposób utrwala się patologia. Od pewnego momentu nie udaje się już odwrócić sposobu, w jaki niemowlę poprzez swój ruch nawiązuje kontakt z otoczeniem. Dlatego tak ważne jest, aby nie pozwolić na posługiwanie się zastępczym wzorcem ruchu i rozpocząć przeciwdziałanie poprzez rehabilitację, gdy tylko zauważymy u naszego maluszka jakiekolwiek nieprawidłowości ruchowe.

Stabilizacja na podłożu jako baza dla rozwoju funkcji chwytnych kończyn górnych w drugim kwartale

W pierwszych miesiącach nie oczekujemy od dziecka zazwyczaj niczego więcej niż pobierania pokarmu i spokojnego snu. Większość matek przyjmuje ze spokojem nieporadność maleństwa i nie spodziewa się jego szczególnej aktywności. Nawet podczas toalety i zabiegów pielęgnacyjnych niektóre mamy ograniczają się do minimalnego zmieniania pozycji dziecka; boją się narazić maleństwo na dodatkowe bodźce, chronią przed wysiłkiem i niewygodą. Potem, gdy dziecko skończy pól roku, sadzają je w rogu kanapy wśród poduszek i oczekują, że będzie samo siadać i siedzieć. A przecież pomiędzy dniem urodzenia, a dniem, w którym dziecko będzie zdolne samodzielnie usiąść, musi ono poznać możliwości swojego ciała, nauczyć się utrzymywania równowagi, poprawne kondycję swoich mięśni i nabrać doświadczenia w zróżnicowanym ich napinaniu. W końcu musi odważyć się wykonać jakiś ruch, czyli chcieć zmienić pozycję.

Rozwijające się funkcje poznawcze są przyczyną i motorem rozwoju ruchowego niemowlęcia. Rozwój ruchowy i rozwój psychiczny są ze sobą najściślej związane i warunkują się wzajemnie. Brak na przykład bodźców wzrokowych czy słuchowych w znacznym stopniu może opóźnić rozwój innych umiejętności. Natomiast przy zachowanym prawidłowym dopływie informacji ze świata zewnętrznego poprzez wszystkie zmysły - smak, dotyk, węch, wzrok i słuch -niemowlę ma większe poczucie pewności i bezpieczeństwa, więc łatwiej decyduje się przedsięwziąć nowe doświadczenia ruchowe Ważną rolę w rozwoju

2. Prawidłowy rozwój niemowlęcia i pierwsze sygnały jego zaburzeń

lab. 1. Postępy	rozwoju dużej motoryki obserwowane w leżeniu na plecach,
Miesiące	Umiejętności
0 do 1 1/2	Fizjologiczna, zmienna co do strony asymetria, zależna od zwrotu głowy
2	Zmniejszenie lordozy szyjnego odcinka kręgosłupa i spotkanie paluszków rąk
3	Zmniejszenie przodopochylenia miednicy i dźwiganie nóg, symetria ciała
4	Wyprost kręgosłupa pozwalający na ruchy rotacji między kręgami, obrót na bok
6	Skoordynowany obrót z pleców na brzuch, stopy w buzi
7 1/2	Kontrola ciała pozwala zatrzymać obrót i osiągnąć siad skośny, powrót na plecy
8	Obrót na brzuch pozwala rozpocząć raczkowanie i dalszy rozwój z tej pozycji

odgrywają także bodźce płynące poprzez układ przedsionkowy, który, jeśli działa sprawnie, pozwala automatycznie kontrolować postawę, zareagować na zmianę położenia ciała, obronić się przy nagłym wychyleniu, aktywizuje się też podczas zmiany przyspieszenia działającego na każdego z nas.

Kiedy niemowlę ukończy trzy miesiące, coraz wyraźniejsza jest jego dążność do zwracania na siebie uwagi domowników. Potrafi gugać, głużyć i śmieje się głośno w kontaktach z bliskimi. Dziecko wyraźnie interesuje się kolorowymi przedmiotami i bardziej lub mniej niezgrabnie trafia na zabawki wymachując początkowo bezładnie - rączkami. Potrafi sięjuż bawić swoimi dłońmi przed twarzą i obserwuje wyraźnie to jedną, to obie rączki. Wyprostowany kręgosłup szyjny, piersiowy i lędźwiowy pozwala na utrzymanie stabilnej pozycji leżenia na plecach, a mięśnie pracujące jednakowo silnie po prawej i lewej stronie ciała umożliwiają osiągnięcie symetrii ułożenia głowy i tułowia. Dziecko dobrze stabilizuje ciało, opierając się na potylicy, szerokich powierzchniach łopatek, talerzach biodrowych miednicy i na powierzchni tułowia, wzdłuż całego wyciągniętego jak struna kręgosłupa. Niemowlę trzymiesięczne potrafi dźwigać i długo utrzymuje nad podłożem zgięte we wszystkich stawach kończyny dolne, przyciąga kolana do brzuszka lekko odwodząc uda i zwracając powierzch-

43