04 (126)

36 5. Asertywność

przez nich praw osobistych pracownika, wpędzaniem go w poczucie winy, nadużywaniem go lub obrażaniem.

Dzięki własnej asertywności możesz działać efektywniej i uchronić się przed zbyt częstym przeżywaniem przykrych stanów emocjonalnych. Możesz poprawić swoje kontakty zarówno ze współpracownikami, zwierzchnikami, jak i swoimi klientami, postępując w sposób jasny, czytelny, ale i stanowczy, wyrażając swoje stanowisko czy opinię otwarcie i zrozumiale. Inaczej mówiąc, niezdolność otwartego, adekwatnego komunikowania własnych uczuć, praw, poglądów i potrzeb, czyli reagowanie nieasertywne, może stać się przyczyną trudności w kontaktach międzyludzkich, zarówno w miejscu pracy jak i życiu prywatnym.

Dlaczego asertywność nie jest łatwa?

Wielu ludziom sprawia trudność asertywne zachowanie. Wpływ na to mają różne czynniki, z których ważniejsze to pleć i kultura. W naszym kręgu kulturowym kobiety częściej niż mężczyźni zachowują się pasywnie i ulegle. Związane jest to z treningiem społecznym i nagradzaniem określonych zachowań już u dziewczynek i chłopców. Kobiety zachęca się, aby były posłuszne i uległe, dbały bardziej o innych niż o siebie, były współczujące i hojne, nie wyrażały wprost swoich oczekiwań i uczuć. Mężczyzn zaś zachęca się, aby byli twardzi, nieustępliwi, silni, opanowani, nie okazywali słabości, dominowali, dążyli do celu bez względu na koszty.

Wymagania te mogą utrudniać mężczyznom otwarte wyrażanie uczuć, skłaniać ich do zachowań agresywnych, rywalizacyjnych, a nie kompromisowych. Kobietom z kolei wymagania te mogą utrudniać otwarte wypowiadanie się, stawianie swoich warunków, proszenie o coś dla siebie oraz skłaniać je do uległości i pasywności. Oczywiście nie wszyscy mężczyźni są agresywni, a nie wszystkie kobiety uległe czy bierne, jednakże społeczeństwo często oczekuje i nagradza te rodzaje zachowań.

Kultura ma też swój udział w ograniczaniu czy utrudnianiu asertywności. W wielu krajach np. targowanie się, a nawet wykłócanie się o swoje jest naturalne, w innych natomiast to samo zachowanie może być nietaktowne. Ważne jest rozeznanie i zrozumienie wymogów własnej kultury, środowiska, w którym żyjemy. Choć istnieje wiele norm, np. grzecznościowych, to nie muszą one być i z reguły nie są sprzeczne z asertywnym zachowaniem. Człowiek ma prawn być szczery, może być sobą, robić to co chce, o ile nie krzywdzi tym drugiej osoby. Każdy ma swój indywidualny styl zachowania i komunikowania się, i na swój sposób może wykorzystywać reguły asertywności.

Poniżej znajdują się przykłady zachowań pasywnych, agresywnych i asertywnych, które mogą być rozpatrywane z czterech punktów widzenia:

-    z punktu widzenia siebie i wiedzy o sobie samym,

-    opinii innych ludzi o nas,

-    naszych uczuć,

-    naszego działania (zachowania).