0000055 (3)

pierwszej godzinie, pojawia się leukocytoza, wzrost białek ostrej fazy,

niedokrwistość normobarwliwa.

Nigdy nie stwierdza się w surowicy obecności czynnika reumatoidalnego „klasycznymi” metodami.

Po dłuższym czasie trwania choroby często zwiększa się stężenie globulin gamma.

Badanie antygenu HLA B27 wykazuje jego obecność u ok. 96% chorych.

Badanie radiologiczne. Zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych pojawiają się wcześnie, zawsze są symetryczne. Następuje zatarcie zarysów stawu, niewielki zanik kostny okołostawowy, później szpary stają się nierównomiernie rozszerzone, w tkance podchrzęstnej pojawia się odczyn sklerotyczny, na powierzchniach kości tworzą się nadżerki i stopniowo dochodzi do zarośnięcia szpar stawowych (ryc. 39).

W miarę szerzenia się zmian zapalnych r.a stawy kręgosłupa, w obrazie radiologicznym pojawiają się inne zmiany typowe dla zzsk., a mianowicie tzw. kwadratowienie kręgów, syndesmofity i zrosty w stawach międzykręgowych. Syndesmofity (patrz wyżej) pojawiają się najwcześniej na granicy odcinka lędźwiowego i piersiowego kręgosłupa (ryc. 40). Objaw kwadratowienia kręgów spowodowany jest kostnieniem tkanki chrzęstnej i więzadeł przylegających do trzonów kręgowych. W niektórych przypadkach stopniowo dochodzi do powstania obrazu tzw. „kija bambusowego”.

Kryteria diagnostyczne. Za podstawowe dla rozpoznania zzsk. uważa się następujące objawy:

1.    Ból i sztywność w okolicy lędźwiowej, utrzymujące się ponad 3 miesiące.

2.    Ból i sztywność w klatce piersiowej.

3.    Ograniczenie ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

4.    Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej.

5.    Zapalenie tęczówki obecnie lub przebyte.

6.    Zmiany radiologiczne w stawach krzyżowo-biodrowych typowe dla zzsk.

Rozpoznanie jest pewne, gdy spełnione jest kryterium 6 i przynajmniej jedno z pozostałych.

Różnicowanie. W różnicowaniu należy wziąć pod uwagę zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie, łuszczycowe zapalenie stawów, zespół Reitera, zmiany towarzyszące wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego i chorobie Crohna, artropatię ochronozową i chondrokalcynozę.

Leczenie. Dotychczas nie udało się znaleźć leku hamującego rozwój zmian w zzsk. Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu preparatów przeciwzapalnych w okresach zaostrzeń choroby. Stosuje się nie-steroidowe leki przeciwzapalne (p. rozdz. 4) — szczególnie pochodne pirazolu i kwasu indolooctowego. Glikokortykoidy podaje się tylko wyjątkowo — jedynym bezwzględnym wskazaniem do ich stosowania w zzsk. jest współistniejące zapalenie tęczówki.

Ryc. 39. Schemat postępu zmian w stawach krzyżowo-biodrowych w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa: a — stawy prawidłowe, b — nadżerki na powierzchniach kości, c — zarośnięcie szpar stawowych.

Ryc. 40. Syndesmofity w górnej części odcinka lędźwiowego kręgosłupa w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa.

Bardzo ważną rolę spełnia leczenie ruchem. Stosuje się ponadto masaże mięśni okołokręgosłupowych, naświetlania i elektrolecznictwo oraz leczenie balneologiczne (kąpiele borowinowe, solankowe, siarczkowe, ra-doczynne). Zaleca się, aby chorzy na zzsk. co roku korzystali z leczenia uzdrowiskowego.

Leczenie operacyjne wchodzi w rachubę w przypadkach zajęcia stawów biodrowych. Z uwagi na skłonność do szybkiego usztywnienia zajętych stawów decyzję o wykonaniu artroplastyki z założeniem endopro-

111