0000064

Ryc. 9.32. Badanie odwodzenia i przywodzenia w stawie biodrowym.

Odwiedzenie i przywiedzenie. Tutaj także trzeba wyeliminować ruchy miednicy. Chory leży na plecach, badający chwyta za przeciwległy talerz biodrowy i układa przedramię tej samej ręki w poprzek miednicy, nad kolcem biodrowym przednio-górnym położonym bliżej siebie (ryc. 9.32). Następnie wykonuje ruchy odwodzenia i przywodzenia. Pod koniec każdego z ruchów wyczuwa się poruszenie miednicy wraz z kończyną.

Ruchy rotacyjne. Ruchy te należy wykonywać najpierw przy wyprostowanych stawach biodrowych, a następnie w pozycji zgięcia w tych stawach. Chory leży na plecach; wskaźnikiem zakresu ruchu są rzepki. Kończyny skręca się na zewnątrz i przyśrodkowo mierzy wychylenie rzepek. Bardziej dokładny pomiar umożliwia ułożenie chorego na brzuchu. Zgina się wówczas kolana do kąta prostego, wskaźnikiem zakresu ruchu są kości piszczelowe. Zakres ruchów rotacyjnych w pozycji zgięcia w stawach biodrowych oznacza się na biodrach i kolanach zgiętych do kąta prostego, w pozycji leżącej chorego na plecach. Także i w tym przypadku wskaźnikiem zakresu ruchomości są kości piszczelowe.

Dokładne oznaczenie zakresu ruchów rotacyjnych jest szczególnie ważne w przypadku podejrzenia epifizjolizy. Zwiększenie rotacji zewnętrznej kosztem rotacji wewnętrznej stanowi jeden z najwcześniejszych objawów tej choroby. Odwrotnie, we wrodzonej dysplazji stawów biodrowych mamy do czynienia z ograniczeniem rotacji zewnętrznej w stawie.

Testy stabilności stawów biodrowych. Z niestabilnością stawów biodrowych mamy do czynienia we wrodzonym zwichnięciu stawów biodrowych u niemowląt. W epifizjolizie u dorastających, urazowych zwichnięciach u dorosłych i w złamaniach szyjki kości udowej u osób starych, a także w niektórych schorzeniach neurologicznych i chorobach mięśni.

Niemowlęta i małe dzieci. Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych musi być rozpoznane jak najwcześniej po urodzeniu, a już koniecznie na kilka miesięcy nim dziecko zacznie chodzić. Dlatego wielu tzw. klasycznych objawów ortopedycznych choroby nie można w tym wieku stwierdzić (np. objaw Tren-aelenburga czy chód kaczkowaty — przyp. tłum.). Należy dziecko badać w kierunku 3 oczywistych objawów:

1. Skrócenia i zewnętrznej rotacji kończyny. Matka dziecka może zauważyć, że dziecko nie porusza jedną nóżką równie żwawo co drugą.

2.    Asymetrii pośladków i fałdów pośladkowych.

3.    Ograniczenie odwodzenia. Odwodzenie kończyny do kąta 90° oznacza u niemowlęcia stan prawidłowy.

W przypadku stwierdzenia któregoś z wymienionych 3 objawów należy wykonać test Ortolaniego. Test ten wykonuje się obecnie rutynowo u noworodków w większości klinik położniczych.

Test Ortolaniego (ryc. 9.33). Dziecko układa się na plecach i zgina nóżki w -.lawach biodrowych i kolanowych do kąta prostego, po czym nóżki łączy się razem. Naciskając kończyny lekko ku tyłowi jednocześnie powoli odwodzi się i prostuje nóżki. W przypadku niestabilności stawów biodrowych pierwszy rękoczyn opisanego badania wypchnie głowy kości udowych z panewek. W miarę zwiększania odwodzenia kończyn dochodzi do słyszalnego trzasku, który oznacza nastawienie stawu. Test ten można wykonywać u noworodków.

Test tzw. pompowania lub teleskopowania. Test ten ma zastosowanie w już dokonanym zwichnięciu, które jest objawem późniejszym. Słowo „pompowanie" oddaje dobrze widoczne „zanurzanie" się kończyny w tułów przy wywieraniu nacisku w osi kończyny.

Objaw Trendelenburga. Objaw ten dowodzi braku działania mięśni odwodzących kończynę w stawie biodrowym. Test ten jest pomocny w późniejszym

363