Animator społeczny nie pracuje z jedną grupą, lecz inspiruje ich zawiązanie. Następnie usamodzielnia funkcjonowanie grupy (znajduje lidera), a sam koncentruje się na relacjach międzygrupowych, na tworzeniu związków, sieci i kontaktów w środowisku, które powinny sprzyjać wytworzeniu mechanizmu synergii, a więc osiągnięcia większej efektywności, niż wynikałoby z prostego sumowania potencjału, jaki mają poszczególne grupy, czy ogólnie mieszkańcy. Uruchamia w ten sposób wewnętrzną energię, która tkwi w środowisku. Rozpoczyna proces rozwoju (zaspokajanie potrzeb, rozwiązywanie problemów), w oparciu o własne zasoby, a nie poprzez zewnętrzną interwencję, czy nadzwyczajne wsparcie finansowe (choć mogą być one przydatne w późniejszym okresie).
Dlatego tak ważną rolę w działaniach animatora społecznego odgrywa rozpoznanie i nawiązanie współpracy z instytucjami już istniejącymi w społeczności, które mają zasoby i posiadają realne siedziby, mogące stać się miejscami społecznymi. Efekt ten można osiągnąć w każdej sferze żyda społecznego: oświacie, pomocy społecznej, kulturze, samorządność, przedsiębiorczość, pracy z bezrobotnymi, niepełnosprawnymi czy młodzieżą. Liczy się metoda - czyli budowanie współpracy opartej na wspólnocie wartośa.
Animator społeczny jest praktykiem umiejętnie wykorzystującym techniki, narzędzia, które wychodząc od problemów i potrzeb mieszkańców określonej społeczności, poprzez motywację i edukację umożliwiają samoorganizację mieszkańców w celu samodzielnego ich zaspokajania. Nieco inaczej niż w przypadku aktywizacji, animator społeczny nie opiera się tylko na poziomie obecnych aspiracji i potrzeb mieszkańców, ale stara się poprzez proces tworzenia (np. sztukę, tu korzystanie z doświadczeń animacji kultury) .ożywić dusze", poszerzyć sferę wrażliwości, otwarcia na zmianę.
Animacja w tym rozumieniu, to zarówno metoda działania w społecznośdach, jak i postawa oraz sposób patrzenia na rzeczywistość. To sposób transformacji społecznej daleko wykraczający poza kształtowanie aktywnej postawy, zwracający uwagę na twórczy rozwój osobowośd. Przy tak zdefiniowanych zadaniach szczególna rola przypada osobie kierującej tym procesem, czyli animatorowi. Jest równocześnie nauczydelem, wychowawcą, inicjatorem i organizatorem. Liczy się nie tylko stanowisko, lecz bardzo określone kompetencje zawodowe i osobiste. Pewne niezbędne cechy charakteru jak: dynamizm, otwartość, pasja i tolerancja uzupełnione muszą być metodyką pracy z grupą, wiedzą z zakresu planowania, kształtowania stosunków międzyludzkich, zarządzania projektami, czy zarządzania zespołem. Animator jest zarówno mediatorem ułatwiającym kontakty, jak i nosidelem zmiany.
Dlatego szalenie istotne jest przyjrzenie się, jakie umiejętnośd, wiedzę, wartośa powinien posiadać animator. W dalszej części będzie przytoczonych szereg obszarów, które są szczególnie ważne w charakterystyce animatora jako osoby.
Wśród przymiotów osobistych animatora najczęściej wymienia się: