09

WIELKIE KAMPANIE

SAMODZIELNA BRYGADA STRZELCÓW KARPACKICH

Po klęsce wrześniowej część żołnierzy polskich trafiła poprzez Bałkany i Turcję do zarządzanej przez Francuzów Syrii. W kwietniu 1940 roku sformowano tam liczącą 5000 ludzi Samodzielną Brygadę Strzelców Karpackich. Jej dowódcą został płk. dypL Stanisław Kopański. Po kapitulacji Francji Polakom także kazano złożyć broń. Kopański jednak odmówił i przedarł się ze swymi ludźmi przez granicę do administrowa

nej przez Brytyjczyków Palestyny. Za ten wyczyn awansowany został do stopnia generała brygady. W październiku 1940 roku jednostkę przerzucono do Egiptu z zadaniem obrony Dikheili. Tam licząca 359 oficerów i 4753 żołnierzy Brygada odbyła przeszkolenie i została przezbrojona. Żołnierze otrzymali standardowe brytyjskie umundurowanie letnie. Na stalowych hełmach malowali z dumą białe orły.

Po opanowaniu Mechili 7 DPanc ruszyła w dalszą drogę; 4 lutego zajęła opuszczoną przez Włochów oazę Msus.

Rajd przez pustynię Po zajęciu Msus Creagh zarządził postój. Jego ludzie potrzebowali snu oraz czasu na naprawę pojazdów. Drogą radiową poprosił dowództwo korpusu o 6 dni odpoczynku. 0’Connor dał mu dwie godziny. Wszystkie meldunki potwierdzały bowiem to, czego domyślał się już od kilku dni: Włosi wycofywali się bezładnie z Cyrenajki.

0’Connor postanowił zamknąć 10. Armii drogę odwrotu. Rozkazał Creaghowi, by nie bacząc na nic po-mknął przez pustynię ku wybrzeżu i zablokował drogę pod Beda Fomm.

▲ Oddział Konnej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich) w marszu przez pustynię.

i działa brnęły przez pustynię, trzymając się szlaku wyprowadzającego na oazę Mechili. Osłaniający tę kolumnę huzarzy natknęli się na włoskie czołgi. Piechota brytyjska okopała się, a działa otworzyły wkrótce ogień do przeciwnika. Czołgi 4. Brygady Pancernej starły się z włoskimi Ml3- Załogi włoskie nie kwapiły się jednak zbytnio do walki — Brytyjczycy zniszczyli 9 wozów, reszta umknęła pod osłoną nocy.

0’Connor był niezadowolony z tego, że włoskim czołgom udało się uciec. Dał temu wyraz w swoim liście do Creagha: „Twierdzi Pan, że dywizja pancerna będzie •wyłączona* z walki po zajęciu Mechili. Mam inne zdanie na ten temat. Będzie ona «wyłączona» z walki dopiero wtedy, gdy nie zostanie ani jeden czołg, który mógłby jechać dalej”. 0’Connor starał się zmobilizować swoich dowódców do maksymalnego wysiłku, ponieważ wymagała tego realizacja wytyczonych przez niego celów.

Zaniepokojony tą porażką i upadkiem Derny marszałek Graziani rozkazał pozostałym oddziałom włoskim opuścić Cyrenajkę i wycofać się do Trypolitanii (zachodniej prowincji Libii) . Wydawało mu się, że jego wojska zostały zaatakowane przez ogromne siły brytyjskie -przynajmniej sześć dywizji — i że nic nie można przedsięwziąć, by zatrzymać tak potężnego przeciwnika. Być może nie spieszyłby się tak z decyzją odwrotu, gdyby wiedział, w jakim położeniu znajduje się 0’Connor. Dowódca brytyjski mógł wystawić do boju zaledwie 50 czołgów, a wszystkie jego wojska znajdowały się u kresu sił i koniecznie potrzebowały odpoczynku.

108