09

Rys. 1.2 Rodzina izarytm jednakowych wysokości w odwzorowaniu Mediatora, a) typ diptyemy. b) typ paraboliczny, c) f>p cosinusoidalny

' y

1.2. Obserwacje stosowane do wyznaczania współrzędnych położenia statku

Obserwację stanowią jednoczesne pomiary dwóch parametrów: wysokości ciała niebieskiego i czasu. Przyjmuje się, źe pozycja statku o współrzędnych zliczonych <p_z i jest zawsze znana. Może być to pozycja niedokładna, ale w krótszych odstępach czasu jej błąd, narastający powoli, pozwala łatwo odtworzyć względne wcześniejsze położenie statku z dużą dokładnością.Takic założenie pozwala skutecznie określać pozycję z jednego ciała niebieskiego, tak zwaną pozycję niejednoczesną. Pozycje z obserwacji nie-jcdnoczesnych mają duże znaczenie, ponieważ mogą być wykonywane w długich okresach widzialności dziennej widnokręgu; wiążą się one głównie z obserwacją Słońca. Obserwacja zapewnia więc dostarczenie niezbędnych wartości do obliczenia współrzędnych statku w funkcji trzech zmiennych typu:

9 = f(h,ó, t) jak we wzorze (1.1)

lub

t * f (h, 9, ó)

h~ f(9, Ó, t)

Obserwacja astronomiczna musi spełniać wymaganą dokładność. Pomiar wysokości ciała niebieskiego winien zachowywać dokładność charaktery żującą się błędem średnim nie większym jak ±0,1 \ a czas - dokładność ±0,5 sekundy. Zachowanie dokładności tej wielkości (±0,1') w wyznaczaniu współrzędnych jest zadaniem trudnym, ale osiągalnym. W trakcie poszczególnych transformacji prowadzących od obserwacji do określenia współrzędnych statku następuje częstokroć narastanie błędu. Błędy uzależnione od natury zjawisk są trudne do wyeliminowania, lecz błędy osobnicze i wynikające ze stosowanych metod mogą być znacznie ograniczone; sprzyja temu automatyzacja obliczeń i przemyślana metodyka obserwacji.