127 (2)

///. Prawo krajowe - system źródeł powszechnie obowiązującego prawa 127

109. Podział źródeł prawa na akty prawa powszechnie obowiązującego i akty prawa wewnętrznego ma charakter dychotomiczny. Oznacza to. że każdy akt normatywny musi mieć postać albo aktu prawa powszechnie obowiązującego, albo aktu prawa wewnętrznego. Tym samym należy odrzucić tezę o możliwości istnienia trze-i tej. pośredniej kategorii aktów, prawo wydawania których nie musiałoby wynikać / wyraźnego przyzwolenia konstytucyjnego, a mogłoby być wydobywane z ogólnych •konstytucyjnych lub ustawowych) kompetencji (zadań) organów je stanowiących. Na takim założeniu opierała się kiedyś koncepcja tak zwanych aktów samoistnych, •formułowana przez Stefana Rozmaryna; z tych korzeni wywodzą się też dzisiejsze poglądy (np. Michała Kuleszy) traktujące wydawanie aktów normatywnych jako przejaw ogólnych aktów stosowania prawa i dopuszczające wydawanie aktów norma-Ywnych o charakterze władczym, jeżeli uprawnienie to jest niezbędne dla realizacji utoń publicznych nałożonych ustawą na określone organy lub podmioty.

Koncepcja ta nie znalazła jednak akceptacji Trybunatu Konstytucyjnego (zob. •vyrok z 28 czerwca 2000 roku, K 25/99) i nie wydaje się, by można było znaleźć dla ucj oparcie w obowiązujących przepisach konstytucyjnych. Trzeba zauważyć, że -o|ście tą drogą nieuchronnie prowadziłoby do rozchwiania całego systemu źródeł prawa, a tego właśnie twórcy nowej konstytucji starali się uniknąć.

III Prawo krajowe - system źródeł powszechnie obowiązującego prawa

110. Skoro przepisy powszechnie obowiązującego prawa mogą normować sytu-< ię prawną wszelkich możliwych adresatów, to źródła tego prawa muszą układać się * pewien system, a każdy akt normatywny (przepis prawa, norma prawna) musi zajmować określone miejsce w tym systemie. Z tego punktu widzenia podstawowe zna-cnie ma zasada hierarchicznej budowy systemu źródeł prawa, od kilku już stuleci •warzysząca idei państwa prawnego.

Zasada ta oznacza, że każdemu typowi aktu normatywnego przysługuje określona toga w stosunku der typów pozostałych, a więc że można mówić o aktach normatywni h wyższej i niższej rangi. Podstawowymi konsekwencjami tej hierarchizacji są: wymóg zgodności aktów niższego szczebla (rangi) z aktami wyższego szczebla; konsekwencją braku takiej zgodności jest wadliwość aktu niższego, w zasadzie pozwalająca sądom na jego uchylenie lub pominięcie przy orzekaniu; wyjątkowo niezgodność z aktem w'yższego szczebla może powodować nieważność (e.\ lanc) aktu niższego szczebla;

wymóg, by uchylenie, zmiana lub zawieszenie aktu danego szczebla mogło dokonać się tylko przez wydanie nowego aktu tego samego szczebla lub - co jest lednak techniką stosowaną rzadziej - aktu wyższego szczebla; zakaz normowania pewnych materii przez akty poniżej określonego szczebla, co znajduje wyraz zwłaszcza w koncepcji tak zwanej wyłączności ustawy (zob. pkt 120-121);

zakaz wydawania aktów najniższego szczebla bez uprzednio udzielonego upoważnienia w akcie wyższego szczebla - tego typu akty normatywie nazywamy aktami